Firmowym bazom danych powierza się najważniejsze informacje, muszą więc spełniać szczególne wymagania
Zgodnie z definicją zawartą w Wikipedii baza danych to kolekcja danych umieszczonych w określony sposób w strukturach, odpowiadająca założonemu modelowi danych. W ścisłej nomenklaturze przez bazę danych rozumiemy zbiór danych, zarządzany przez system DBMS (DataBase Management – zarządzanie bazą danych).
Bazy danych operują głównie na danych tekstowych i liczbowych, lecz większość współczesnych umożliwia przechowywanie danych binarnych typu: grafika, muzyka. Ze względu na ich architekturę rozróżnia się: bazy kartotekowe (proste), bazy relacyjne (złożone), bazy obiektowe.
Jaką bazę danych wybrać? Firmowym bazom danych powierza się najważniejsze informacje, muszą więc spełniać szczególne wymagania, czyli zapewniać integralność informacji, dostęp do nich na każde życzenie, a także wszelkie mechanizmy ochrony – kontrolę dostępu, replikację, backup, szyfrowanie; muszą pracować na sprawdzonej, stabilnej platformie systemowej i sprzętowej.
Wykres powstał na podstawie analizy danych zawartych w raporcie dotyczącym systemów ERP wykorzystywanych w sektorze produkcji
Decyzja o wyborze serwera bazodanowego zależy od jego przyszłych zastosowań. Szacuje się, że zakup i uruchomienie rozwiązania komercyjnego pochłania tylko 10% rocznych kosztów, pozostałe – to tworzenie i utrzymanie aplikacji, zarządzanie, zabezpieczenia itd.
Ważniejsze systemy zarządzania bazą danych
Systemy profesjonalne (stosowane przez agendy rządowe, banki, biblioteki i duże firmy): Oracle DBMS – na ok. 90 platformach sprzętowych, Personal Oracle na PC, Oracle Media Server, Oracle Video
Server, obsługa hurtowni danych; Progress Application Development Environment; DB2 (IBM) lub DRDA (Distributed Relational DataBase Architecture) – Rozproszona Relacyjna Architektura Baz Danych; Informix (Informix Software Polska) – w Polsce od 1994 r.; Ingres (Computer Associates, CA); Sybase PL; Adabas C (Siemens Nixdorf Polska); Gupta SQLBase (Centura Corporation); Microsoft SQL Server.
DBMS dla mniejszych firm (małe systemy na komputery osobiste i stacje robocze): Microsoft Access – język Access Basic, FoxPro (Microsoft), Paradox (Borland), dBase (Borland) – od 1981 r., wersja polska ISIS wzorowana na dBase; MySQL.
Rynek globalny
IDC szacowała w 2003 r. światowy rynek systemów do zarządzania relacyjnymi bazami danych (RDBMS) na 13,6 mld USD, z udziałem Oracle 39,8%, IBM 31,3% i Microsoft 12,1% rynku. W tym samym roku szacunki Gartnera nieco odbiegały od danych IDC – rynek rozwiązań RDBMS w 2003 r. wart był 7,1 mld USD, a palmę pierwszeństwa dzierżył IBM z 35,7% udziałem w rynku (łącznie z produktami Informix). Udział Oracle wyliczono na 32,6%, natomiast Microsoftu na 18,7 mld USD. Szacunki IDC (13,6 mld USD) obejmują jednak nie tylko sprzedaż nowych licencji, lecz również przychody z usług wsparcia.
W 2004 r. wartość światowego rynku DBMS według IDC osiągnęła 14,9 mld USD, a rozkład sił wyglądał podobnie. Wśród pierwszej piątki dostawców RDBMS liderem pozostawał Oracle (kontrolował 41,3% rynku), kolejne miejsca zajęły IBM (30,6%), Microsoft (13,4%) oraz Sybase (3,1%) i NCR Teradata (3,1%).
Według prognoz IDC wartość rynku relacyjnych baz danych w 2008 r. powinna przekroczyć 20 mld USD.
Na polskim rynku
Najlepiej znane w Polsce systemy:
Firebird – serwer relacyjnych baz danych zgodny ze standardem ANSI SQL, dostępny jako Wolne Oprogramowanie, działający w środowisku systemu operacyjnego Linux, Windows i wielu innych. Rozwijany na bazie kodu źródłowego InterBase 6.0 udostępnionego przez Inprise Corp (obecnie znana jako Borland Software Corp) w lipcu 2000 r.
FoxPro – polska wersja systemu oferowana jest przez Microsoft od stycznia 1993 r., kiedy wykupił firmę Fox Software.
Informix – produkt firmy Informix Software Inc. (wykupionej przez koncern IBM), zintegrowany system obsługi relacyjnych baz danych; jest skalowalny, tzn. pracuje na sprzęcie mikro-, minikomputerowym oraz dużych systemach komputerowych.
InterBase SQL – Borland (d. Inprise).
MySQL – relacyjna baza danych rozwijana i popularyzowana w ramach polityki open source, mająca ponad 10 milionów aktywnych instalacji. W czerwcu 2006 r. autoryzowanym, dystrybutorem na Polskę rozwiązań szwedzkiej firmy MySQL została firma Connect Distribution.
Pervasive/Btrieve – oprogramowanie firmy Pervasive Software to system obsługi baz danych pracujący w technice klient-serwer. Stanowi kontynuację znanego produktu Btrieve, rozprowadzanego przez lata z oprogramowaniem Novell NetWare.
PostgreSQL – to obok MySQL i Firebird jeden z trzech najpopularniejszych wolnodostępnych systemów zarządzania relacyjnymi bazami danych. Początkowo opracowywany na Uniwersytecie Kalifornijskim w Berkeley i opublikowany pod nazwą Postgres.
Zwykły użytkownik rzadko zastanawia się, jak działa jego PC, w jakim pracuje systemie operacyjnym, z jakiej korzysta bazy danych.
Tymczasem baza zawierająca informacje dotyczące szczegółów działania firmy, receptur produktów, parametrów linii technologicznych, kontaktów z klientami itd. jest największym majątkiem każdego przedsiębiorstwa, a sprawny system zarządzania bazami danych jest nieodzownym atrybutem dobrego systemu ERP.
Rynek komercyjnych dostawców RDBMS będzie się nadal rozwijał
Czy open source może zagrozić klasycznym bazom danych?
– Są dwie zbliżone do siebie pod względem praktycznym, ale kompletnie odmienne filozofie. Jedna z nich to ruch Free Software, a druga – Open Source. Mimo pozornych podobieństw, są to dwa odrębne światy, które równocześnie ze sobą współpracują i rywalizują (wyjaśnienie można znaleźć w Internecie, np. pod adresem http://www.gnu.org/philosophy/free-software-for-freedom.pl.html#relationship).
Uważam, że rozwój technologii serwerów baz danych licencjonowanych w modelu FLOSS nie stanowi istotnego zagrożenia dla czołowych dostawców RDBMS. Z pewnością w pewnym mniej newralgicznym obszarze, dla mniejszych i średnich systemów, które nie mają krytycznego znaczenia, RDBMS-y typu FLOSS odbiorą pewien procent udziału w rynku dotychczasowym liderom. W mojej opinii jednak ruch Open Source działa raczej stymulująco i równoważąco na trzech liderów rynkowych – firmy IBM, Oracle oraz Microsoft. Dzięki powszechnej dostępności kilku serwerów bazodanowych na licencji FLOSS (FireBird, HSQL, MySQL, PostgreSQL, SQLite itp.) wiodący dostawcy w większym stopniu biorą pod uwagę sugestie i oczekiwania klientów oraz otwarte standardy przemysłowe.
Jak pokazuje dotychczasowe doświadczenie, rynek komercyjnych dostawców serwerów baz danych będzie nadal się rozwijał ze względu na rosnące potrzeby klientów i coraz większą złożoność wdrażanych aplikacji i systemów informacyjnych. Przetwarzanie informacji dotyka coraz bardziej wrażliwych obszarów funkcjonowania przedsiębiorstw. Pociąga to za sobą rosnącą potrzebę integracji poszczególnych komponentów segmentów technologii w końcowym rozwiązaniu i zapewnienia bezpieczeństwa przetwarzanych danych, a także wzrost odpowiedzialności dostawców przed klientem końcowym i wsparcie w rozwiązywaniu problemów.
Krzysztof Paź
ekspert ds. systemów
zarządzania informacją
IBM Polska
Z raportu Gartnera („Gartner Study on DBMS Identifies Spending and Deployment Trends”) z 29 marca br. wyłania się konkluzja, że największy wzrost z baz danych typu FLOSS zanotuje MySQL. Natomiast na rynku Rynek komercyjnych dostawców RDBMS będzie się nadal rozwijał komercyjnych baz danych dająca się w miarę dobrze przewidzieć przyszłość (najbliższe kilkanaście miesięcy) należeć będzie do platformy IBM DB2.
Krótka charakterystyka oferowanego systemu zarządzania bazą danych…
– Baza danych IBM DB2 oferuje pełną automatyzację działania RDBMS poprzez samodzielne strojenie wydajności, optymalizację wykorzystania zasobów sprzętowych, wsparcie procesu strojenia parametrów instancji i bazy czy możliwość zintegrowania procesu instalacji z aplikacjami. Ważnym rozwiązaniem jest prawdziwie natywna obsługa dokumentów hierarchicznych – np. XML – poprzez zastosowanie hybrydowego układu silników i storage wewnątrz serwera.
Ciekawym mechanizmem jest LEO – wbudowany, samouczący się optymalizator zapytań i działania bazy, rozwijany przez IBM od ponad 20 lat. Wybiera on najwydajniejszą strategię realizacji zapytań w oparciu o doświadczenia z przeszłości oraz fizyczne aspekty instalacji DB2 (ilość i wydajność procesorów, pamięć operacyjną dostępną dla bazy, wydajność dysków), a także zgromadzone wcześniej informacje o samych danych (tzw. statystyki i dystrybucję danych).
DB2 zawiera „wprost z pudełka” wielowymiarowe klastrowanie danych, możliwość automatycznego wykonywania archiwów, defragmentacji danych oraz zbierania statystyk dla optymalizatora. Od wielu lat DB2 jest zgodna ze standardem FIPS 140-2, określającym korzystanie z modułów szyfrujących, i oferuje możliwość tworzenia na bieżąco kopii bazy danych w innej lokalizacji, z automatycznym przekierowaniem w razie awarii połączeń za pomocą mechanizmu HADR. Instalacje DB2 uzyskały certyfikat bezpieczeństwa Evaluation Assurance Level 4 (EAL4).
IBM DB2 zawiera zintegrowane mechanizmy replikacji transakcji (także dwukierunkowej) z wykorzystaniem kolejki komunikatów, umożliwia utworzenie własnego mechanizmu autentykacji użytkowników czy wykorzystania Kerberosa. W standardzie silnika bazodanowego zaimplementowano definiowanie, przechowywanie i wykorzystywanie tabel zmaterializowanych wyników zapytań (MQTs), co w połączeniu z możliwością budowy kostek OLAP bezpośrednio w bazie danych ułatwia wdrożenia systemów BI.
Jakie grupy klientów i dlaczego wybierają prezentowany produkt?
– Odbiorcami rozwiązań wykorzystujących technologię IBM są firmy każdej wielkości, praktycznie ze wszystkich sektorów gospodarki i przemysłu, jak również uczelnie, fundacje i organizacje non profit. Na świecie jest obecnie ponad 60 milionów użytkowników DB2 z ponad 425 000 firm i dostępnych jest ponad 26 tysięcy różnego rodzaju aplikacji.
Ostatnio w Polsce obserwujemy dynamiczny wzrost zainteresowania w sektorze firm małych i najmniejszych. Duże znaczenie ma także udostępnienie na początku bieżącego roku przez IBM bezpłatnej edycji DB2 Express-C (można ją pobrać bezpośrednio z Internetu (ibm.com/db2/express) do zastosowań edukacyjnych, developerskich, testowych, a także w pełni produkcyjnych, na serwerach wyposażonych w dwa procesory i 4 GB RAM, bez limitu rozmiaru danych czy liczby użytkowników. Edycja zawiera pełną dokumentację i wszystkie narzędzia graficzne, wspomagające łatwe wdrożenie i zarządzanie DB2 w środowisku Linux i Windows.
Przykłady systemów ERP wykorzystujących opisywany DBMS:
– ASIMS+ – kompleksowy, zintegrowany system ERP/MRPII do zarządzania przedsiębiorstwem firmy SUPRA; T@RUN – zintegrowany pakiet dla przedsiębiorstw usługowych, transportowych, komunikacyjnych, remontowych, komunalnych i produkcyjnych; ISOF – technologie biznesowe ERP, CRM, DMS; mySAP Business Suite (R/3); mySAP All-in-One; SAP Business One; BANN; PeopleSoft; JDEdwards
System dobry tam, gdzie wymagana niezawodność i ciągłość pracy
Czy open source może zagrozić klasycznym bazom danych? Na początku 2005 r. IDC prognozowało, że zagrożeniem dla czołówki dostawców SZBD jest rosnące znaczenie dostawców rozwiązań open source…
Paweł Dobrzyński Country Manager Progress Software
– Rosnące znaczenie oprogramowania o otwartym kodzie źródłowym wywiera znaczący wpływ na rynek oprogramowania. Dotyczy to również baz danych, choć udział rozwiązań open source w tym segmencie wydaje się mniejszy, niż ma to miejsce wśród systemów operacyjnych. Po rozwiązania open source, oferowane na licencji publicznej, sięgną twórcy aplikacji potrzebujący niedrogich, ale i niewymagających baz danych. W zastosowaniach, gdzie potrzebna jest wysoka niezawodność i ciągłość pracy, rozwiązania komercyjne długo jeszcze pozostaną niezastąpione.
Prosimy o krótką charakterystykę oferowanego systemu zarządzania bazą danych.
– Progress OpenEdge to nowoczesne, kompletne środowisko do uruchamiania i zarządzania systemami baz danych oraz tworzenia rozproszonych lub lokalnych aplikacji. Silniki baz danych charakteryzują się wysoką skalowalnością i bardzo małymi kosztami administrowania (proste zarządzanie, niska awaryjność). Przejrzyste środowisko developerskie daje ogromne możliwości budowania aplikacji modułowych integrujących się z innymi technologiami i wyposażonych w interfejsy: Java, .NET, graficzny, znakowy, webowy.
Językiem programowania jest ABL (Advanced Business Language), zawierający zarówno instrukcje dla typowego języka baz danych, jak i pełną implementację języka zorientowanego obiektowo.
Jakie grupy klientów i dlaczego wybierają prezentowany produkt?
– Tradycyjnie użytkownikami naszego systemu są firmy średniej wielkości. Progress OpenEdge najlepiej sprawdza się wszędzie tam, gdzie wymagana jest duża wydajność i niezawodność pracy, a nie ma wykwalifikowanego administratora, zajmującego się wyłącznie obsługą baz danych. Dzięki łatwości użycia system doskonale sprawdza się w firmach handlowych, zakładach produkcyjnych, bibliotekach, uczelniach wyższych, jednostkach administracji i podobnych instytucjach.
Przykłady systemów ERP wykorzystujących opisywany DBMS…
– Na rynku dostępnych jest aktualnie około 5 tysięcy różnych aplikacji, stworzonych w technologii Progress OpenEdge, z czego co najmniej kilkadziesiąt to systemy typu ERP. Do najbardziej znanych należą: MFG/PRO amerykańskiej firmy QAD, Vantage firmy Epicor oraz ProAlpha niemieckiej firmy o tej samej nazwie. Z całkowicie polskich systemów należy wymienić system XYZ wytwarzany przez ZETO Opole. Na rynku wciąż jest też obecna progressowa wersja systemu PRO/MIS.
Sybase Adaptive Server Enterprise
System zarządzania relacyjnymi bazami danych w heterogenicznych środowiskach informatycznych dużych korporacji – umożliwia obsługę internetowych portali informacyjnych, transakcji rozproszonych, XML i WebServices, zapewniając przy tym wysoką dostępność danych.
Adaptive Server Enterprise (ASE) został zoptymalizowany w celu spełnienia wymagań tradycyjnych aplikacji OLTP i DSS, jak również aplikacji e-biznesowych. Zapewnia wydajną technikę dostępu oraz przenoszenia danych, obsługę rozproszonych transakcji oraz zapytań pomiędzy bazami danych Sybase i innych dostawców.
Najnowsza wersja, ASE 15, została wyposażona w nowe funkcje, które zwiększają wydajność przetwarzania oraz minimalizują koszty utrzymania, użytkowania oraz rozbudowy bazy danych (TCO).
Zwiększone bezpieczeństwo danych: ASE 15 zawiera zaawansowany system szyfrujący, który nie wymaga modyfikacji aplikacji. Dane mogą być szyfrowane zarówno podczas transferu pomiędzy aplikacjami czy w obrębie sieci, jak i podczas zapisu do podsystemów pamięci masowej.
Poprawiona wydajność i elastyczność systemu: nowy optymalizator zapytań, który (w porównaniu z linią 12.5.x) przyspiesza realizację zapytań 15–250%. Udostępniono nowe, elastyczne indeksowanie, co wraz z nowym podejściem do składowania danych zapewnia możliwość tworzenia lokalnych i globalnych indeksów nie tylko dla tabel, ale również dla poszczególnych partycji tabel.
Łatwiejsza obsługa: ASE 15 zawiera prosty system zarządzania bazą, ujednolicony interfejs, a także opcję łatwego zarządzania wieloma serwerami z poziomu jednej stacji roboczej. Rozwiązanie umożliwia podgląd aplikacji ułatwiający administratorom diagnozowanie błędów i optymalizację planu zapytań.
Inne udogodnienia: samozarządzanie i automatyzacja zadań przy wykorzystaniu JobSchedulera, pełne wsparcie dla LDAP, wiele baz tymczasowych, próbkowanie indeksów, wbudowany mechanizm replikacji – ASE Replicator, dostęp do bieżących poleceń SQL, integracja zdarzeń, danych i aplikacji (integracja z Sybase Enterprise Event Broker, Sybase EnterpriseConnect, Sybase Enterprise Application Server), procedury wbudowane w dowolnym języku programowania, blokowanie na poziomie stron danych i indeksów, na poziomie stron danych, na poziomie rekordów na stronie danych, 32-bitowe lub 64-bitowe środowisko przetwarzania, Sybase Central do graficznego zarządzania systemem.
Platformy: Windows NT/2000/2003, HP-UX, IBM AIX, Sun Solaris, SGI IRIX, Compaq Tru64, Linux.