Telefonia VoIP dla przedsiębiorstw

O telefonii Voice over IP, czyli przesyłaniu głosu przez Internet, mówi się w Polsce od kilkunastu lat. Po dość długim okresie oczekiwania ten rodzaj połączeń obecnie skutecznie konkuruje z analogową telefonią stacjonarną i bezprzewodową 

Pionierem na polskim rynku we wdrażaniu techniki VoIP jest firma Cisco. Dziś obok niej wyrósł groźny konkurent – NextiraOne, dostarczająca poza urządzeniami i rozwiązaniami Cisco także podobny wybór pochodzący z oferty giganta na światowym rynku – Alcatela-Lucenta.

Kolejną, bardzo znaczącą w tym sektorze rynku firmą jest Avaya.  Jej oprogramowanie do obsługi telefonii IP – Avaya Communication Manager 3.0 – zapewnia dostępność aplikacji, tworzenie inteligentnych systemów komunikacji oraz nieprzerwaną łączność w oparciu o sieci globalne. W tych rozwiązaniach oraz produktach wykorzystano rozwiązania opracowane przez Avaya w dziedzinie telefonii IP oraz protokołu SIP (Session Initiation Protocol). 

VoIP dla przedsiębiorstw, oprogramowanie i inne wsparcie dla przemysłowego użytkownika proponują też dziesiątki innych firm na naszym rynku.

Telefonia VoIP

VoIP jest telefonią konwergentną, czyli takim rozwiązaniem telekomunikacyjnym, które uwalnia użytkowników różnych urządzeń od sytuacji, kiedy różne systemy komunikacji stanowią odrębne media, a informacje i dane w nich zapisane nie są dostępne z innych urządzeń. Przykładami praktycznych rozwiązań konwergencji usług są: transmisja głosu przez sieci IP (VoIP), integracja telefonu z komputerem (CTI, Call Center), integracja sieci lokalnych LAN z sieciami rozległymi WAN oraz połączenie usług sieci telefonii stacjonarnej i komórkowej.

Główną zaletą telefonii IP jest przede wszystkim uporządkowanie „bałaganu” pomiędzy połączeniami rozmówców (tak mobilnymi, jak i stacjonarnymi) z wielu branż, którzy łączą się przez centralę telefoniczną. Sieć VoIP tworzy jedną platformę komunikacji, w której wiele rodzajów połączeń jest odpowiednio grupowanych i obsługiwanych w tym samym czasie, na tym samym poziomie. Sieć VoIP przejmuje z systemu tradycyjnego obsługę pola komutacyjnego, łącząc linie miejskie i wewnętrzne oraz funkcje aparatów telefonicznych w jedną zintegrowaną infrastrukturę, która współpracuje także z siecią komputerową przedsiębiorstwa. Telefonia VoIP ma oczywiście wiele innych zalet. Główną z nich jest, poza obniżką cen, utworzenie w przedsiębiorstwie własnej sieci połączeń.  

 1% Polaków regularnie korzysta z VoIP, ale aż 88% nie wie, co to jest

^{Żródło: OBOP, listopad 2006 r.}

W firmie

Użycie tej samej infrastruktury kablowej do komputerów i telefonów zapewnia redukcję kosztów okablowania strukturalnego. Dodanie telefonu IP wymaga tylko podłączenia aparatu do dowolnego portu Ethernet. Pojemność sieci łatwo można zwiększyć przez dodanie przełącznika LAN, bez rozbudowy okablowania. Jedno gniazdko sieci LAN obsługuje pełne stanowisko robocze: telefon + komputer. Istotnym elementem jest też centralizacja zarządzania systemem, centralna taryfi kacja i w konsekwencji obniżenie kosztów. Dostęp przez intuicyjny interfejs internetowy umożliwia szybką konfigurację z dowolnego miejsca.

Podstawowym zadaniem stawianym rozwiązaniom telefonii IP w przedsiębiorstwach jest wykorzystanie sieci IP do transmisji głosu. Telefony umieszczone w sieci LAN lub WAN są zarządzane jako jeszcze jeden element sieci, taki sam jak PC. Dodatkowe gniazda Ethernet w telefonie IP umożliwiają podłączenie komputera PC i korzystanie z jednego gniazdka. Firmy wielooddziałowe mogą wykorzystać istniejącą infrastrukturę transmisji danych do przesyłania głosu. Sam system może być zbudowany ze scentralizowanym sterowaniem (w oddziałach znajdują się tylko telefony IP lub Media Gatewaye) albo w modelu zdecentralizowanym, gdzie w każdej lokalizacji jest umieszczony osobny Call Server i Media Gateway

Telefony IP to zwykłe lub systemowe telefony wyposażone w przystawkę IP albo specjalizowane urządzenia komputerowe (wyglądem przypominające telefony z wyświetlaczem) lub nawet komputery osobiste z odpowiednim oprogramowaniem (Soft- Phone). Mimo że system VoIP może także korzystać z popularnych telefonów analogowych, oferowane przez wyspecjalizowane firmy (np. Funkwerk Enterprise Communications) telefony systemowe, chociaż droższe, cieszą się dużym powodzeniem. Zazwyczaj telefon IP jest wyposażony w drugi port Ethernet do podłączenia PC, zapewniający użycie jednego gniazdka sieci LAN zarówno telefonu, jak i komputera.

Aplikacje telefoniczne oferują bogatą gamę usług CTI, np. zarządzanie pocztą głosową i identyfikację rozmówcy w MS Outlook. Specjalizowane aplikacje XML na ekranie telefonu IP umożliwiają implementację dowolnej aplikacji, poczynając od wyświetlania kursów giełdowych po dostęp do systemów klasy CRM/ERP.

Call Server

CS pełni rolę procesora centrali telefonicznej i jest odpowiedzialny za sterowanie całym systemem, siecią komputerową (LAN, WAN, MAN), czyli medium dla telefonów IP. Bramki typu Media Gateway, jako przejście do świata tradycyjnej telefonii, umożliwiają podłączenie linii miejskich ISDN lub wewnętrznych linii cyfrowych.

Szczególnym przypadkiem jest rozszerzenie lokalizacji dzięki VoIP, w takim przypadku oddalone biura firmy (centrale telefoniczne) porozumiewają się ze sobą przez sieć IP, traktując ją jako jeszcze jeden rodzaj medium transmisyjnego rozmów telefonicznych. Aplikacje telefonii IP umożliwiają zmianę zwykłego komputera multimedialnego na telefon IP lub korzystanie z aplikacji XML na ekranie telefonu IP. Dostęp przez przeglądarkę i integracja z programami typu Lotus Notes czy MS Outlook zapewniają stworzenie osobistego centrum komunikacyjnego za pomocą zwykłej przeglądarki WWW. Uniwersalność telefonii IP umożliwia dostęp do zasobów przez sieć IP, np. Internet, co dotyczy nie tylko sieci komputerowych przedsiębiorstwa, ale także łączności telefonicznej. Pracownicy znajdujący się poza siedzibą firmy są stale dostępni pod swoim numerem telefonu i korzystają ze wszystkich usług telefonicznych. Przezroczyste przenoszenie ruchu miejskiego przez sieć IP oraz przezroczyste dla użytkownika drogi obejścia przez tradycyjną sieć telefoniczną w przypadku awarii zapewniają komfort i niezawodność telefonii VoIP.

Rozwiązania hybrydowe

Rozwiązania takie zapewniają bezpieczną, elastyczną, stopniową ewolucję od telefonii tradycyjnej do telefonii IP. Systemy te mogą wykorzystywać technikę komutacji pakietów do transmisji głosu na różnych etapach świadczenia usług przez centrum komunikacyjne. Najbardziej popularne są rozwiązania hybrydowe stworzone na serwerach komunikacyjnych (np. Alcatel-Lucent, Avaya), które umożliwiają równoczesne wykorzystanie telefonii tradycyjnej (obecnie istniejących połączeń z siecią PSTN i ISDN, infrastruktury analogowych i cyfrowych aparatów telefonicznych pracujących w przedsiębiorstwie) i telefonii bazującej na rozwiązaniach VoIP i VoFR (prywatne lokalne i rozległe sieci transmisji głosu bazujące na sieci informatycznej przedsiębiorstwa), nowoczesne aparaty telefoniczne wykorzystujące protokół IP i aplikacje telefoniczne.

Drugim typem rozwiązań są centra komunikacyjne oparte całkowicie na technice VoIP. Postawą takiego rozwiązania jest serwer będący odpowiednikiem centrali telefonicznej, odpowiedzialny za realizację oraz zarządzanie połączeniami między telefonami a aplikacjami głosowymi.

Terminale i ich możliwości

Według informacji prasowych największe zainteresowanie wśród przemysłowych klientów VoIP budzą terminale IP Alcatel e-Refl exesT, Cisco IP Phone, e-CC, My- SoftPhone PingTel, Symbian Wireless IP. Każdy z nich może obsługiwać od kilku do kilkuset tysięcy użytkowników. W artykule nie piszemy o protokołach, bowiem dla klienta sieci telekomunikacyjnej nie mają one większego znaczenia. 

Co z kosztami?

Niestety, mimo zdecydowanie niższych kosztów połączeń VoIP system jakoś nie mógł zadomowić się na polskim rynku telekomunikacyjnym, m.in. z racji wysokich kosztów dodatkowych. Konieczne jest bowiem zainstalowanie zarówno centralek, jak i specjalnych aparatów. Ale chyba ciągle najważniejszą przeszkodą są przyzwyczajenia do tradycyjnej telefonii analogowej, kojarzonej przede wszystkim z ruchomą, okrągłą tarczą do wybierania numerów telefonicznych.

VoIP oznacza konieczność instalacji odpowiedniej bramki (terminalu), która przetworzy sygnały analogowe na cyfrowe i zapewni łączność z Internetem. Wskazane są także zakupy telefonów IP. Korzyści jednak są znaczne: redukcja kosztów zarządzania przez jednolitą platformę dla aplikacji i systemu telefonicznego, redukcja kosztów obsługi zmian, możliwość przeniesienia stanowiska pracownika w obrębie przedsiębiorstwa bez ponoszenia dodatkowych kosztów, niższe koszty okablowania, czyli wspólne okablowanie do transmisji danych i głosu. Według dostępnych danych (koniec 2006 r.) oszczędności w kosztach w porównaniu z tradycyjną telefonią analogową mogą wynieść ok. 70%. Te dane jednak już nie są aktualne, a być może dla sieci VoIP zbyt optymistyczne. Firmy i operatorzy dokonują bowiem kolejnych obniżek cen połączeń, VoIP także więc coraz bardziej tanieje. I tak jest już od dłuższego czasu, a comiesięczne obniżki zarówno abonamentu, jak i cen (narazie niedostrzegalne w naszym kraju) powodują, że ich porównania mijają się z celem. Niestety, równie prawdopodobna jest teza całkowicie odwrotna. Zresztą oferta zarówno dużych operatorów, jak i mniejszych firm oferujących ten rodzaj połączeń zmienia się również pod względem technicznym w podobnym tempie. Z tej obserwacji wynika, że ceny i trochę rzadziej parametry techniczne powinny znajdować u przedsiębiorców miejsce na bardzo wnikliwą i daleko wybiegającą w przyszłość perspektywę.

Na polskim rynku

Czy Polacy doceniają zalety telefonii VoIP? Najbardziej zadziwiający jest fakt, że telefonia VoIP nie jest w Polsce znana. Tak wynika z opracowań OBOP, który w listopadzie 2006 r. przeprowadził badania dotyczące VoIP na zlecenie operatora telefonii internetowej IPFON.

OBOP objął badaniem reprezentatywną grupę 1003 osób powyżej piętnastego roku życia. Respondentów pytano, czy wiedzą, co to jest telefonia VoIP (Voice over Internet Protocol – technologia umożliwiająca transmisję głosu przez Internet – tak brzmiało pytanie) oraz w jaki sposób można z niej korzystać. Badania wykazały, że tylko 1% respondentów regularnie korzysta z telefonii internetowej, 6% ma na jej temat wiedzę. Kolejnych 5% słyszało coś o telefonii VoIP, a 88% nie wie, co to jest.

Z badań wynika, że najwięcej użytkowników telefonii VoIP jest wśród osób młodych, w wieku do 29 lat, oraz nieco starszych, w wieku 40–59 lat. Są to ludzie dobrze wykształceni, zajmujący kierownicze stanowiska i prowadzący prywatną przedsiębiorczość. Najmniej użytkowników VoIP jest wśród emerytów, rencistów i rolników, osób słabo wykształconych i zamieszkujących niewielkie miejscowości. Oczywiście najmniejszą wiedzę o VoIP mają osoby bez dostępu do Internetu oraz nieposiadające telefonu komórkowego. Największą zaś – korzystający z dostępnych rozwiązań telekomunikacyjnych i internetowych.

Wśród młodych, którzy w największym stopniu wiedzą, co to jest VoIP, powszechne jest korzystanie z komunikatorów internetowych m.in. do rozmów telefonicznych. To rozwiązanie opiera się na technice VoIP, ale użytkownicy rzadko o tym wiedzą.

Odpowiedzi na drugie pytanie OBOP – w jaki sposób można dzwonić za pomocą telefonii VoIP – wykazują, że zaledwie 40% osób z tych, którzy choćby słyszeli o VoIP, wie, że można z niej korzystać także za pomocą zwykłego aparatu telefonicznego i mieć normalny numer stacjonarny w dowolnej strefie numeracyjnej.

O tym, że telefonia internetowa zyskuje powoli zaufanie w Polsce, mogą jednak świadczyć inne badania, np. sopockiej pracowni CBOS. Z opublikowanego w kwietniu 2006 r. raportu wynika, że więcej niż jedna czwarta internautów (czyli 8% ogółu respondentów) w ciągu miesiąca poprzedzającego badanie prowadziła przez Internet rozmowy telefoniczne, korzystając z usługi VoIP za pomocą komunikatorów. Specjaliści parający się futurologią przewidują, że globalna eksplozja telefonii internetowej VoIP na świecie nastąpi w 2008 r. Sądzę, że może to być nawet wcześniej, o ile nie pojawią się inne rozwiązania. 

Autor: Marek Młynarski, MSI Polska