Jak system IFS Applications pomaga utrzymywać przedsiębiorstwo energetyczne w dobrej kondycji
Zespół Elektrowni Ostrołęka obchodzi 50 rocznicę. Dokładnie 50 lat temu, w 1956 r. rozpoczęła działalność Elektrociepłownia Ostrołęka A, przez pracowników nazywana „starą”. Z kolei „nowa” Elektrownia Ostrołęka B została uruchomiona w 1972 r. Obie praktycznie nie zmieniły się zewnętrznie, choć 
ogromną rewolucję przeprowadzono w ich wnętrzu. Urządzenia poddano renowacji, ręczne pokrętła zastąpiono komputerami.
Elektrownia i elektrociepłownia wyglądają jak nowe, jakby nie miały za sobą tylu lat. Swój kwitnący wygląd zawdzięczają kadrze zarządzającej, która w odpowiednim czasie poddawała je modyfikacjom i remontom. Od 8 lat w utrzymywaniu zakładu w ruchu, w dobrej kondycji, w planowaniu i przeprowadzaniu remontów oraz zarządzaniu innymi kluczowymi funkcjami ZEO pomaga system informatyczny IFS Applications.
Fot. ZEO SA
Położenie w regionie Zielonych Płuc Polski zobowiązuje. Zespół Elektrowni Ostrołęka od lat prowadzi proekologiczne inwestycje, by zmniejszyć wpływ na środowisko naturalne. Najważniejszą tego typu inwestycją jest realizowana obecnie instalacja odsiarczania spalin w Elektrowni Ostrołęka B, bardzo nowoczesnej elektrowni systemowej.
– Nasza pozycja w Krajowym Systemie Energetycznym jest dziś bardzo dobra, a chcemy, żeby była jeszcze lepsza – podkreśla Krzysztof Sadłowski, prezes Zespołu Elektrowni Ostrołęka SA. – Realizujemy obecnie budowę instalacji odsiarczania spalin, która umożliwi Elektrowni Ostrołęka B spełnianie obowiązujących od 1 stycznia 2008 r. bardzo restrykcyjnych norm Unii Europejskiej, dotyczących emisji dwutlenku siarki. Chcemy także zwiększyć udział biomasy w bilansie paliw, co pozwoli na wzrost przychodów z tytułu wytwarzania energii odnawialnej.
W 1998 r. uruchomiono w ZEO spalanie biomasy w kotle fl uidalnym (przystosowany wyłącznie do spalania biomasy, moc cieplna ok. 35 MW) – to dodatkowe przedsięwzięcie nastawione na produkcję energii odnawialnej. Rozpoczęto od spalania kory, obecnie wykorzystywane są zrębki energetyczne z rynków lokalnych (leśnych, tartacznych). Dziś ZEO dostarcza 80% ciepła dla lokalnego przemysłu, 20% dla gospodarki komunalnej. Spalają 1200 tys. ton węgla, zużywają ok. 100 tys. ton biomasy (rocznie). Produkują 2400 GMh na rok, co oznacza niespełna 2% udziału w rynku.
Inżynierowie ZEO mają dar do wynalazków, jak twierdzi prezes. Ich osiągnięcia w dziedzinie techniki są imponujące. Uruchomili system sterowania blokami Westinghouse (modernizacja nastawni blokowej). Są pionierami na skalę światową w wykorzystywaniu sieci neuronowych do optymalizacji pracy urządzeń.
Początki komputeryzacji
Zespołowi Elektrowni Ostrołęka od wielu lat udaje się łączyć półwiekową tradycję z nowoczesnością. Wyrazem tego są nie tylko inwestycje modernizacyjne i proekologiczne, ale również wdrożenie zintegrowanego systemu wspomagającego zarządzanie IFS Applications.
Narzędzia informatyczne stosowano w ZEO już w latach 80., początkowo m.in. do przetwarzania danych w księgowości na komputerze Mera 9150, który został później zastąpiony siecią komputerową składającą się z 20 stanowisk pracujących w systemie Novell, obsługujących działy księgowości, magazynu oraz płac. We wczesnych latach 90. rozpoczęto wdrażanie informatyki w Elektrowni Ostrołęka B. Zdawano sobie sprawę, że do usprawnienia zarządzania konieczna jest kompleksowa informatyzacja całego Zespołu Elektrowni Ostrołęka. W 1997 r. powstał zespół, którego zadaniem było określenie zakresu stosowanych narzędzi informatycznych i opracowanie kryteriów pozwalających wybrać odpowiedni zintegrowany system wspomagający zarządzanie przedsiębiorstwem. W ZEO istniała konieczność stałego podnoszenia efektywności produkcji przez obniżanie kosztów wytwarzania. Nowy system zarządzania był potrzebny, aby wspierać te dążenia.
W wyniku przeglądu systemów klasy ERP ostatecznie wybrano system IFS Applications, ponieważ spełniał określone kryteria. W dodatku rozwiązanie działało w innych przedsiębiorstwach energetycznych na terenie Polski.
Wdrożenie
Współpraca Zespołu Elektrowni Ostrołęka z IFS rozpoczęła się wiosną 1998 r. ZEO zdecydowało się na zakup w pierwszej kolejności trzech modułów systemu IFS Applications: IFS Finanse, IFS Dystrybucja i IFS Remonty. Wdrożenie rozpoczęto od projektu pilotażowego na Wydziale Gospodarki Paliw i Transportu Kolejowego, który był stosunkowo duży, ale pod względem informatycznym niedoinwestowany. Następnie wdrożono system na Wydziale Przygotowania Remontów i Inwestycji. Projekt pierwszego etapu wdrożenia zakończył się w IV kwartale 1999 r., a współpraca ZEO i IFS dalej się rozwijała. W kolejnych latach system został rozbudowany o moduły: IFS Projekt, IFS Dokumentacja i IFS Analiza Zarządcza.
– Po rozpoczęciu prac w nowym systemie początkowo nie wprowadzaliśmy w nim żadnych modyfikacji, których dopominali się użytkownicy – tłumaczy Leszek Kowalski, koordynator systemu, kierujący Wydziałem Rozwoju i Inwestycji w ZEO. – Przez dwa miesiące uważnie obserwowaliśmy, w jakim stopniu i tempie użytkownicy przyzwyczajali się do nowych procedur. Gdy trudności nie znikały, przystępowaliśmy do tworzenia funkcji ułatwiających im pracę.
Na początku 2004 r. została podpisana kolejna umowa między ZEO a IFS. Dokonano upgrade’u systemu IFS Applications do kolejnej, nowszej wersji, przy okazji rozbudowano go o nowe komponenty – IFS Analiza Zarządcza i IFS Portale Osobiste.
|
Dostawca systemu informatycznego powinien cały czas być z klientem
Dział TI zajmuje się wszelkimi nowościami. Gdy w 1998 r. zastanawialiśmy się, jak usprawnić
Leszek Kowalski, koordynator systemu IFS, kierownik Wydziału TI – Rozwoju i Inwestycji, Zespół Elektrowni Ostrołęka SA
Nie wiedzieliśmy, że wdrożenie systemu tak zmieni firmę. Usprawni komunikację, zaopatrzenie, wiele procesów zostanie przyspieszonych a nawet odwróconych. Wybór dostawcy systemu był trudny. W 1998 r. każda firma była niemal pionierem w dziedzinie systemów ERP. Trudno było przewidzieć, która zapewni support. W końcu wybraliśmy IFS Applications, stosując takie kryteria, jak: wartość merytoryczna np. modułów Remonty, Zarządzanie zakupami, zgodność z przepisami, wartość cenowa, charakterystyka oferenta (stabilność firmy, marka na rynku), doświadczenie w branży energetycznej (pierwsze wdrożenia IFS w Elektrowniach Łaziska czy Jaworzno). Ujęły nas niektóre cechy systemu: otwartość, kompatybilność (powstał interfejs do systemu TETA Kadry-płace), modularna struktura (wybór tylko potrzebnych funkcji), firma była w stanie zapewnić support, no i cena referencyjna.
Prawo się zmienia i procesy, dlatego dostawca systemu informatycznego powinien cały czas być z klientem, wprowadzając poprawki, modyfikując system zgodnie z jego życzeniami. Ostatnio zainstalowaliśmy moduł Portale Osobiste, co oznacza pracę za pomocą przeglądarki internetowej.
Obecnie w ZEO z systemu korzysta 240 użytkowników, głęboko posunięta integracja systemu w firmie, aż do poziomu brygadzisty. Najbardziej nieufnie do wdrożenia podchodził dział księgowości, ale i on dał się przekonać. |
działanie ZEO, gdy wchodził wolny rynek, próbowaliśmy zlokalizować źródła kosztów. 65% to koszty paliwa i transportu, ponieważ ZEO jest oddalone od kopalń. W dodatku słyszeliśmy, że system IFS wspomaga remonty.Eksploatacja systemu
Obecnie w Zespole Elektrowni Ostrołęka działa kompletny, bardzo nowoczesny system wspomagający zarządzanie, z którego korzysta 240 użytkowników, czyli prawie jedna czwarta załogi. Praktycznie cała działalność znalazła odzwierciedlenie w zintegrowanym systemie wspierającym zarządzanie. Uruchomiono nawet 
bardzo rzadko stosowane w polskiej energetyce rozwiązanie IFS Portale Osobiste, dzięki któremu użytkownicy systemu zarządzania mogą ustawić swój własny portal tak, by jak najbardziej odpowiadał ich indywidualnym potrzebom.
Krzysztof Sadłowski
pracuje w ZEO od 17 lat,
od stycznia 2006 r.
prezes zarządu ZEO SA
Za pomocą IFS Finanse udało się zautomatyzować wiele czynności księgowych, uprościć obieg dokumentów i rozliczenia finansowe. Dzięki wykorzystaniu funkcji zawartych w IFS Dystrybucja możliwa jest bieżąca kontrola zapasów magazynowych, poprawiła się też komunikacja między poszczególnymi magazynami oraz usprawniono pracę służb zaopatrzeniowych. Bieżące monitorowanie działalności inwestycyjnej i remontowej stało się możliwe po wdrożeniu systemu IFS Remonty, który również usprawnił procedury zamawiania i wydawania materiałów. Systemy IFS Finanse i IFS Remonty połączono z funkcjonującym wcześniej w ZEO systemem kadrowo–płacowym firmy TETA. Karty pracy tworzone są teraz w oparciu o dane z systemu IFS Remonty, a informacje z nich trafiają do systemu IFS Finanse.
Efektywność ZEO zależy w dużej mierze od ścisłej kontroli kosztów całego procesu produkcji energii. Stały dostęp do bieżących informacji umożliwił ograniczenie kosztów własnych i poprawę zyskowności.
Przyszłość
Obchodzący 50-lecie Zespół Elektrowni Ostrołęka rozbudowuje system IFS Applications, mając nadzieję na jeszcze lepsze wykorzystanie zdobyczy współczesnej techniki. Rośnie produkcja energii odnawialnej. Budowa instalacji odsiarczania spalin dla El B – największa inwestycja rozpoczęta w 2005 r., potrwa do końca 2007 r. (przystosowanie do spełniania nowych norm ochrony środowiska, pułap 400 mg siarki na m³).
– System IFS jest szyty na miarę naszych potrzeb, ale nie wykorzystujemy wszystkich jego możliwości – mówi Krzysztof Sadłowski. – Osiągnięte korzyści trudno przeliczyć na pieniądze. Jak ocenić poziom wzrostu świadomości ludzkiej? Oszczędności czasu pracy? Natychmiastowy dostęp do informacji dzięki możliwości tworzenia raportów (np. ile kosztowały remonty w danym miesiącu)? Szybkie podejmowanie decyzji zarządczej… Precyzja planowania, oszacowania kosztów, kontrola zamówień, historia remontów, ułatwiająca planowanie ich w następnych latach – to wszystko zapewnia system IFS. Pracujemy w systemie generacji wymuszonej. W takim przypadku system informatyczny okazuje się bardzo potrzebny.
 
|
Dokumentacja wdrożenia zawiera „kamienie milowe”
Na początku 2004 r. dokonano upgrade’u systemu IFS Applications do najnowszej wersji, realizując takie cele, jak: konfigurację nowej wersji systemu u
Sławomir Jakubowski, menedżer projektu, IFS Poland, pracuje w IFS od początku kontraktu z ZEO
Obie strony powołały składający się z 4 osób komitet sterujący oraz zespoły wsparcia technicznego, na czele każdego stał kierownik – koordynator zadań. Zastosowano metodykę AIM wdrożenia, która zawiera 3 fazy:
1. Analiza i koncepcja systemu
Najbardziej istotna dla powodzenia projektu faza trwała 3 miesiące. Była to próba przełożenia obsługi procesów na język informatyczny w celu przygotowania platformy sprzętowej, zapoznania zespołu z aplikacją. W jej wyniku powstał projekt rozwiązania w postaci dokumentu „Analiza i koncepcja”, zawierający oprócz zmian w dotychczasowej konfiguracji również specyfikacje wszystkich wymaganych dostosowań systemu.
2. Przygotowanie rozwiązania
W ramach tej fazy skonfigurowano system, przygotowano dostosowania, przetestowano proces zmiany wersji, w tym przeprowadzono 3 upgrade’y testowe, a także szkolenie Zespołu Projektowego ZEO, który przeprowadził testy rozwiązania.
3. Rozruch systemu
Faza miała na celu przeszkolenie użytkowników końcowych, wykonanie upgrade’u bazy produkcyjnej oraz krótkookresowe wsparcie eksploatacji produkcyjnej. Wraz z dostarczaniem „kamieni milowych” przygotowywana była dokumentacja wdrożenia: „Dokument Jakości Projektu”, „Analiza i koncepcja zmiany wersji IFS Applications”, „Protokół z Testów”, „Protokół Uruchomienia”, „Protokół Zakończenia Projektu”. Podczas realizacji projektu natrafiono na pewne zagrożenia zarówno czysto techniczne, np. czy uda się wszystko zainstalować na nowym serwerze?, jak i funkcjonalne, np. z których wcześniej wykonanych dostosowań systemu można zrezygnować, nie zakłócając przebiegu realizacji procesów?
Dzięki zaangażowaniu całego Zespołu Projektowego projekt udało się zrealizować w wyznaczonym terminie, a samo przełączenie do nowej wersji przebiegło zgodnie z planem: w weekend przeprowadzono upgrade bazy produkcyjnej oraz testy końcowe, w poniedziałek rano pracownicy ZEO rozpoczęli pracę. |
możliwiającą obsługę procesów dotychczas wspieranych przez system, uruchomienie nowego komponentu IFS/Analiza Zarządcza dającego możliwość wizualizacji informacji na różnych szczeblach zarządzania, zdefiniowanie uprawnień dostępu do informacji|
Zespół Elektrowni Ostrołęka SA obchodzi w 2006 r. jubileusz 50-lecia. Dokładnie pół wieku temu w Ostrołęce uruchomiono pierwszy turbozespół „Stal” o mocy 14 MW.
ZEO z siedzibą w Ostrołęce powstał w wyniku przekształcenia przedsiębiorstwa państwowego Zespół Elektrowni Ostrołęka w jednoosobową spółkę Skarbu Państwa, na podstawie ustawy z 30 sierpnia 1996 r. o komercjalizacji i prywatyzacji przedsiębiorstw państwowych. Podstawowym przedmiotem jego działalności jest produkcja i sprzedaż energii elektrycznej oraz energii cieplnej.
W skład ZEO wchodzą dwa zakłady: oddana do eksploatacji w 1956 r Elektrociepłownia Ostrołęka A oraz otwarta w grudniu 1972 r. Elektrownia Ostrołęka B, składająca się z trzech bloków energetycznych o pierwotnej mocy 200 MW każdy. Obecnie po wieloetapowej rozbudowie i modernizacji moc cieplna Elektrociepłowni Ostrołęka A wynosi 417 MW, moc elektryczna – 75 MW. Natomiast moc osiągalna Elektrowni Ostrołęka B po modernizacjach w latach 2000–2004 wzrosła z 600 do 647 MW.
Zespół Elektrowni Ostrołęka produkuje energię na potrzeby Krajowego Systemu Elektroenergetycznego. Jest jedynym wytwórcą energii elektrycznej i cieplnej w północno–wschodniej Polsce, dostarcza ciepło odbiorcom przemysłowym i komunalnym z terenu Ostrołęki. Elektrownia Ostrołęka B jest jedyną w północno–wschodnim regionie elektrownią systemową. ZEO zatrudnia obecnie około 1070 osób, a jego przychody w 2005 r. wyniosły ponad 516 mln zł.
Zarówno Elektrociepłownia Ostrołęka A, jak i Elektrownia Ostrołęka B spalają węgiel kamienny, sprowadzany transportem kolejowym z KWK Bogdanka i kopalń południowej Polski oraz wykorzystują otwarte układy wody chłodzącej z Narwi.
|
|
Mamy ponad 20 lat doświadczeń w tworzeniu systemów dla zliberalizowanej branży energetycznej
Jakie cechy oferowanego przez firmę systemu okazały się w opisywanym przypadku najbardziej przydatne?
Marcin Taranek, prezes IFS Poland
Zwłaszcza moduł IFS Remonty, od lat rozwijany przez dział R&D firmy IFS, obrósł w wiele specyficznych funkcji, przynoszących wielomilionowe korzyści firmom energetycznym. System IFS Remonty rozwijamy jest od 20 lat, w ścisłej współpracy z jego użytkownikami a naszymi klientami, wzbogacany o kolejne przydatne funkcje. Szeroko wykorzystywane są również moduły systemu IFS Applications usprawniające zarządzanie finansami, magazynem czy logistyką.
IFS Remonty i IFS Projekt to elementy sprawnego planowania i zarządzania inwestycjami rozwojowymi i utrzymaniem majątku elektrowni. Dzięki nim z dużą precyzją można np. planować i ewidencjonować różne zdarzenia, których w elektrowni w ciągu roku może być nawet kilkaset. System IFS m.in. wydatnie wspomaga proces konserwacji i zapobiegania awariom.
Zespól Elektrowni Ostrołęka, podobnie jak inne firmy energetyczne w Polsce, ogromną wagę przykłada do precyzyjnego rozliczania kosztów i oszczędności. Obecnie w ZEO możliwe jest nie tylko dokładne, bieżące rozliczanie kosztów, ale również generowanie różnych scenariuszy kosztowych. Dzięki wykorzystaniu zintegrowanego systemu wspomagającego zarządzanie ZEO mogło obniżyć koszty produkcji energii. Dzięki usprawnieniu procesu zarządzania wydatnie spadły tam także wydatki na remonty, poprawiony został cały proces budżetowania.
Jakie są trendy w rozwoju systemów ERP dla sektora energetyki w Polsce?
– Poza szeroko obserwowanym ostatnio w polskiej energetyce trendem rozwoju systemów w kierunku większego wsparcia procesów konsolidacji, można zauważyć, że elektrownie obecnie koncentrują się na coraz bardziej efektywnym wykorzystaniu majątku, który w firmach tego sektora jest bardzo duży. Dlatego pojawia się coraz więcej nowych funkcji z tego właśnie obszaru.
Firmy energetyczne ostatnio starają się też zgromadzić w systemie jak największą ilość szczegółowych informacji, by wykorzystać je w analizach zarządczych. Dotyczy to np. obszarów automatyki czy części mechanicznych pracujących w elektrowni. Co ciekawe, zbiera się dane nawet o najmniejszej, samodzielnej części urządzenia.
System IFS umożliwia sprawne zarządzanie wieloma obszarami i może zaspokoić potrzeby informatyczne różnych firm z tego sektora (elektrowni, zakładów energetycznych, kopalń), w tym dużych grup energetycznych.
Firma IFS ma bogate, ponad dwudziestoletnie doświadczenie w tworzeniu nowoczesnych systemów dla zliberalizowanej branży energetycznej, które spełniają wszystkie dyrektywy unijne. W Polsce zaufało nam już ponad 60% wytwórców energii, m.in. Południowy Koncern Energetyczny, BOT Elektrownia Bełchatów, Vattenfall Heat Poland (dawniej Zespół Elektrociepłowni Warszawskich), Elektrownia Kozienice, Dalkia Poznań, ZE Ostrołęka. Tylko w samych PKE z systemu firmy IFS korzysta 2300 użytkowników.
W jakim kierunku rozwinie się system IFS Applications? Czy będzie zawierał nowe funkcje specyficzne dla branży energetycznej?
– System IFS Applications dzięki nowoczesności i elastyczności architektury, w której został zbudowany, dużej parametryzacji oraz możliwości wdrażania krok po kroku, sprawdza się w polskiej energetyce, przynosząc stosującym go firmom wiele wymiernych korzyści i zapewniając stosunkowo szybki zwrot z inwestycji. Są to systemy zintegrowane, oferujące bogatą funkcjonalność, z której następnie budowane jest rozwiązanie dla klienta, systemy komponentowe umożliwiające elastyczne dostosowanie do specy- ficznych wymagań i potrzeb oraz łatwe modyfikowanie.
Są to rozwiązania obejmujące takie obszary, jak: finanse, controlling i budżetowanie, obsługa inwestycji, logistyka i sprzedaż, utrzymanie ruchu, zarządzanie zasobami ludzkimi, zarządzanie produkcją, systemy wspierające zarządzanie relacjami z klientami (CRM) oraz obsługa dokumentacji.
Firma IFS wiele czyni, by być liderem w obszarze energetyki i przedsiębiorstw użyteczności publicznej. Przykładem może być stały rozwój IFS Applications zwłaszcza w tak newralgicznym dla energetyki obszarze, jakim jest sprawne zarządzanie majątkiem, także w obszarze zarządzania umowami w powiązaniu z całą sferą zarządzania inwestycjami z zakresu rozwoju i utrzymania majątku. Są to rozwiązania sprawdzone w wielu krajach, w których od lat funkcjonuje otwarty rynek energetyczny.
IFS prowadzi rozwój produktu także w Polsce. Tu powstał stworzony na potrzeby energetyki moduł IFS Wyposażenie Pracownika. Umożliwia on kontrolowanie i sprawne przydzielanie pracownikowi wszystkiego, co jest mu niezbędne do wykonania obowiązków zawodowych – od odzieży roboczej po narzędzia. Moduł wykorzystuje informacje z obszaru kadrowego i poprzez tworzenie zapotrzebowań materiałowych współpracuje z modułem magazynu oraz oferuje funkcję harmonogramów wydań indywidualnych i zbiorczych.
Coraz większą popularnością w tej branży cieszą się nowe rozwiązania zapewniające dostęp do systemu przez interfejs WWW, umożliwiający np. tworzenie Portali Korporacyjnych, a nawet udostępnianie funkcji wybranym partnerom biznesowym (B2B), możliwość integracji systemów i aplikacji np. z wykorzystaniem standardu Web Services. |
– Po pierwsze była to szeroka funkcjonalność systemu IFS Applications dedykowanego branży energetycznej i przedsiębiorstwom użyteczności publicznej. Z systemu tego korzysta w polskim sektorze energetycznym 23 klientów, w tym najwięksi producenci energii: Południowy Koncern Energetyczny i BOT Elektrownia Bełchatów czy właśnie Zespół Elektrowni Ostrołęka. System IFS Applications od lat sprawdza się w tego typu przedsiębiorstwach zarówno w kraju, jak i na całym świecie.|
Z jakimi wyzwaniami musiał się zmierzyć system IT i czy im sprostał?
Wdrożenie tego typu aplikacji wymagało zastosowania profesjonalnej bazy danych (Oracle) pracującej w określonym przez ZEO systemie operacyjnym (Solaris), posadowionym na odpowiednio wyposażonym serwerze (Sun).
Największymi wyzwaniami na początku było opanowanie funkcji administracji aplikacją oraz zarządzania bazą danych z uwzględnieniem wykonywania kopii bezpieczeństwa. Dzisiaj obróbka danych przetwarzana jest na macierzy, kopia wykonywana w bibliotece taśmowej, pracującej w technologii światłowodowej (SAN)
Jakie systemy informatyczne (poza opisanymi) wykorzystywane są w przedsiębiorstwie?
Poza systemem IFS w ZEO SA w sferze informatyki administracyjnej głównie wykorzystywane są: Teta Personel; system obsługi kadr i płac; poczta elektroniczna; obsługa Internetu i Intranetu; system wymiany informacji Rynku Energii; system monitorowania parametrów jednostek wytwórczych. Janusz Grzegulski, specjalista IT, ZEO SA |
Autor: Elżbieta Jaworska, MSI Polska