Energia sterowana bitami

15 lat historii informatyki w BOT Elektrownia Bełchatów – od komputera MERA 400 do Centrum Przetwarzania Danych, od 100 różnych aplikacji do zintegrowanego systemu IFS Applications

BOT Elektrownia Bełchatów uznana została w roku 2001 za najlepiej zinformatyzowane przedsiębiorstwo branży energetycznej w Polsce, a w 2004 r. wyróżniona w grupie 100 najlepiej zinformatyzowanych przedsiębiorstw i instytucji w kraju (Teleinfo 100).

Informatyzacja Elektrowni Bełchatów rozpoczęła się pod koniec lat 80. Pierwszy sprzęt stanowił komputer MERA 400 z terminalami znakowymi. System pracował w trybie wsadowym. Wprowadzone dane były przewożone na taśmach magnetycznych do Centralnego Ośrodka Informatyki Górnictwa (COIG) w Katowicach i tam przetwarzane. Następnie wydruki płacowe i księgowe przewożono do Elektrowni Bełchatów. Cały proces był wyjątkowo czasochłonny i uciążliwy. Z czasem z operatorów maszyny MERA 400 powołano zespół informatyczny, który w roku 1990 przekształcono w Zakładowy Ośrodek Informatyki. 

Rozwój infrastruktury

Z początkiem lat 90. nadeszła era komputerów osobistych. W roku 1990 Zakładowy Ośrodek Informatyki oddał do eksploatacji pierwszą sieć komputerową, która obejmowała jeden budynek, jeden serwer PC/AT 80286 (Novell NetWare v. 2.15) oraz 20 stacji roboczych PC/XT. System pracował w trybie online. Wprowadzone dane były od razu widoczne dla wszystkich operatorów. W każdym momencie można było sporządzić zestawienie czy wydruk. Do roku 1995 powstała sieć komputerowa i zaplecze serwerowe, co pozwoliło całkowicie zrezygnować z usług COIG Katowice.

Lata 1999–2005 to okres unowocześniania i ujednolicania infrastruktury sprzętowej, systemowej oraz organizacji pracy. Unowocześniono zaplecze serwerowe, sieć komputerową oparto na okablowaniu światłowodowym. Zastosowano nowoczesne rozwiązania administracyjne. W strukturach ZOI powołano Centrum Pomocy Technicznej, wydzieloną komórkę oferującą bieżącą pomoc użytkownikom w oparciu o dostępne narzędzia Kompleksowego Systemu Zarządzania Siecią.

Minęło ponad 15 lat. Obecnie ZOI Elektrowni Bełchatów zatrudnia 31 pracowników i administruje jedną z największych, najnowocześniejszych i najbardziej złożonych infrastruktur informatycznych w polskiej energetyce. Pod opieką ma: ponad 60 serwerów sprzętowych, 1700 stacji roboczych, w tym ponad 1000 z dominującym systemem Windows NT/2000, 1088 drukarek, ponad 1600 użytkowników systemu IFS Applications, ponad 1400 użytkowników poczty elektronicznej.

System na miarę potrzeb

Przed wdrożeniem IFS Applications w firmie działało ponad 100 różnego rodzaju aplikacji, począwszy od dużych systemów, jak finansowo-księgowy czy materiałowo-magazynowy, po rozwiązania CAD. Znaczna ich część była dziełem programistów zatrudnionych w przedsiębiorstwie.

Podejmując decyzję o wdrożeniu systemu ERP, zarządzający elektrownią w Bełchatowie największą uwagę zwracali na rozwiązania w zakresie gospodarki remontowej. Obsługa ponad 90 tys. zleceń rocznie i 100 tys. obiektów odbywała się głównie ręcznie, opierając się na obiegu dokumentów papierowych. Utrudnione było szybkie raportowanie i eliminowanie pomyłek.

Konieczne okazało się również wdrożenie zintegrowanego z remontami systemu zarządzania gospodarką magazynową i zaopatrzeniem, a także systemu finansowo-księgowego. Tak zapadła decyzja o zakupie kompleksowego systemu klasy ERP.

W roku 1999 został wybrany zintegrowany system IFS Applications szwedzkiej firmy Industrial and Financial Systems (IFS). Jako środowisko posłużył mu klaster HACMP serwerów IBM/RS6000 z bazą Oracle i system AIX. Rozwiązanie firmy IFS wybrano ze względu na najlepszy stosunek jakości do ceny. W dodatku IFS podjął się kompleksowej realizacji przedsięwzięcia, tzn. nie tylko sprzedawał swój system, ale i zobowiązał się sam go wdrożyć.

– Informatyzacja trwała 15 lat – mówi Eugeniusz Bilkowski, I wiceprezes, dyrektor techniczny BOT Elektrownia Bełchatów. – Doszliśmy do takiego etapu, że zdecydowaliśmy się na zakup systemu ERP firmy IFS. To, co kupiliśmy, zostało zmodyfikowane, stworzono nowe moduły, ponad 1600 osób w elektrowni pracuje w systemie IFS. W grupie BOT jesteśmy jedyni, którzy mają system klasy ERP, pozostali zastanawiają się, jakiego wyboru dokonać.

Zakres wdrożenia

IFS jest systemem modułowym, który można wzbogacić o nowe funkcje, zapewnia także współpracę z innymi systemami eksploatowanymi w elektrowni. Wdrożenie rozpoczęło się we wrześniu 1999 r., system przyjęto do eksploatacji w grudniu 2001 r.

Mimo dużego zakresu funkcjonalnego i dużej liczby użytkowników, system udało się wdrożyć w ciągu 18 miesięcy. Chociaż IFS Applications jest obecnie wykorzystywany w Elektrowni Bełchatów przez 1,6 tys. użytkowników, do końca 2001 r. całkowity koszt wdrożenia nie przekroczył kwoty 3 mln USD. Na tę kwotę składa się koszt: sprzętu, oprogramowania (aplikacyjnego i systemowego) oraz usług wdrożeniowych z dostosowaniem systemu do szczegółowych wymagań elektrowni. Oszczędności poczynione w niektórych obszarach umożliwiły zakup kilku usług, w tym szkolenia i wykonania drobnych modyfikacji, spowodowanych dostosowaniem systemu do sprawdzonych w firmie procesów. Uruchomiono moduły: Remonty, Finanse, Logistyka, Sprzedaż, Planowanie Rzeczowe, Kadry, Projekt, Dokumentacja. W przygotowaniu znajduje się moduł Płace. Łącznie w modułach IFS Applications zarejestrowanych jest około 1600 użytkowników. Konta w systemie mają: kierownicy zakładów, kierownicy wydziałów/działów, specjaliści techniczni, specjaliści służb księgowych, mistrzowie, brygadziści, magazynierzy.

System umożliwia:

• analizę kosztów działalności,
• usprawnienie procesu budżetowania i controllingu,
• usprawnienie procesów logistycznych,
• usprawnienie zarządzania majątkiem, w tym optymalizację procesów remontowych.

Zakładowy Ośrodek Informatyki zapewnia obsługę informatyczną systemu. Administruje dedykowanymi serwerami oraz bazami danych, zapewnia bezpieczeństwo zasobów.

Wstęp kontrolowany

Przed rozpoczęciem wdrożenia systemu IFS Applications w Elektrowni Bełchatów przeprowadzono restrukturyzację. Po wdrożeniu widoczne zmiany zaszły jedynie w działach odpowiedzialnych za infrastrukturę i logistykę, które przejęły znaczną część kompetencji będących wcześniej w gestii księgowości. Mała rewolucja nastąpiła za to w zakresie obrotu dokumentami. 

Od roku 1999 r. Elektrownia Bełchatów eksploatuje elektroniczny system identyfikacji osób, kontroli dostępu i rejestracji czasu pracy – KDRCP, dostarczony przez firmę Vemco z Sopotu.

Zbigniew Iwaniuk, szef CPD BOT

pulpitem sterowniczym w serwerowni

Wszyscy pracownicy przedsiębiorstwa zostali wyposażeni w osobiste elektroniczne przepustki, oparte na kartach zbliżeniowych typu HID. Karta, oprócz modułu identyfikacji elektronicznej, zaopatrzona jest w unikatową, drukowaną na terenie elektrowni naklejkę zawierającą zdjęcie pracownika, jego dane osobowe oraz kod kreskowy.

W roku 2005 system KDRCP został gruntownie zmodernizowany. Rozszerzono zakres funkcjonalny programu o szczegółową rejestrację przebiegu wizyt gości, system osadzono na nowym, wydajniejszym serwerze, bazę danych oparto na MS SQL. W systemie zarejestrowanych jest około 400 użytkowników.

Pozostałe systemy

Działalność operacyjną BOT Elektrowni Bełchatów zabezpieczają systemy:

• SOWE/EL i WIRE/UR (Winuel) – oprogramowanie wspierające rynek energii,
• SKOME NT (Innsoft) – system zbierania danych pomiarowo-rozliczeniowych energii elektrycznej,
• ASIX (Askom) – oprogramowanie do wizualizacji danych pomiarowo-rozliczeniowych energii elektrycznej,
• EGRAF (Energoprojekt – Consulting) – grafikowanie umów sprzedaży energii elektrycznej.

W 2004 r. wdrożono System Zdalnej Edukacji – WBTServer, dostarczony przez firmę 4System Polska z Zielonej Góry. System przewidziany jest na 5000 użytkowników, aktualnie konta posiadają wszyscy użytkownicy sieci komputerowej.

Sieć komputerowa zbudowana jest w technice Ethernet 1000/100 Mb. Szkielet sieci stanowią urządzenia serii Passport 8600 firmy Nortel Networks. Wszystkie połączenia pomiędzy węzłami sieci wykonane są za pomocą światłowodów, natomiast w obrębie jednego węzła dystrybucyjnego jest wykorzystywane okablowanie strukturalne UTP/STP kat.5/6. Do połączenia z Internetem służą routery Cisco.

Kiosk informacyjny – terminal do intranetu, zapewnia pracownikom możliwość sprawdzenia interesujących ich informacji, np. ile dni urlopu mają jeszcze do wykorzystania, jakie są najnowsze zalecenia dyrekcji.

Centrum Przetwarzania Danych

W lutym 2006 r. w BOT Elektrownia Bełchatów przekazano do eksploatacji pierwsze w grupie BOT w pełni profesjonalne Centrum Przetwarzania Danych. Obiekt został umiejscowiony w wydzielonej, specjalnie w tym celu przygotowanej części budynku, wyposażonego w dedykowane zasilanie, precyzyjną klimatyzację, zabezpieczonego elektronicznym systemem kontroli dostępu do pomieszczeń. Serwerownia przewidziana jest zarówno na potrzeby własne Elektrowni Bełchatów, partnerów z BOT, jak i klientów zewnętrznych.

– Od 1990 r. procesy zarządcze wspomagane są przez informatykę – opowiada Piotr Frączkowski, dyrektor ds. infrastruktury i logistyki BOT Elektrownia Bełchatów. – Dzisiaj doszliśmy do takiej infrastruktury, która zmusiła nas do spojrzenia na informatykę w sposób uporządkowany. 1700 komputerów, rozległa sieć informatyczna, do tej pory niezawodna, ponad 60 serwerów zgromadzonych w różnych pomieszczeniach. Trzeba podkreślić mądrość zarządu – mimo że nie było awarii (bo jeśli są, to pojawiają się środki na inwestowanie) udało się podjąć decyzję o konieczności zabezpieczenia danych. 24 marca nastąpił formalny odbiór Centrum Przetwarzania Danych. Ta serwerownia została zaprojektowana i zbudowana przez firmę Skyline Investment. Zdecydowaliśmy się na wymianę starych serwerów IBM na nowe IBM (firma wygrała przetarg). 24 lutego zakończyliśmy prace budowlane, potem wyposażyliśmy ją w duszę…

Co dalej

Wydaje się, że BOT Elektrownia Bełchatów ma już wszystko zarówno w warstwie sprzętowej, jak i wyspecjalizowanego oprogramowania. Ale ponieważ idzie z duchem czasu, na pewno jeszcze czymś nas zadziwi. Uczestniczący w uroczystym otwarciu CPD ksiądz zastanawiał się: co święcić, myśl czy fizyczne rozwiązania?

&nbsp

Autor: Elżbieta Jaworska, MSI Polska