Z prądem

Już niebawem branżę energetyczną w Polsce czeka nie lada wyzwanie – od 1 lipca br. każdy odbiorca będzie mógł wybrać dowolnego dostawcę energii elektrycznej. Z problemami z tym związanymi będą musiały radzić sobie przede wszystkim systemy informatyczne

Zanosi się na morderczą konkurencję na rynku energii. Dlatego firmy dążą do zajęcia jak najlepszej pozycji wyjściowej umożliwiającej sprostanie wyzwaniom. Z jednej strony mają więc miejsce konsolidacje zarówno w poziomie, grupujące firmy zajmujące się wytwarzaniem lub dystrybucją energii, jak i pionowe, gdy w grupy łączą się dostawcy z dużymi odbiorcami (np. elektrownia z hutą). Z drugiej strony osiągnięcie konkurencyjności oraz poprawę wyników ekonomicznych miała zapewnić informatyzacja przedsiębiorstw.

Na rynku energetycznym dominują dwa rodzaje przedsiębiorstw. Są to firmy wytwarzające energię oraz jej dystrybutorzy. W obu przypadkach jednym z ważniejszych aspektów działania jest niezawodność. Ani producenci, ani dostawcy energii nie mogą sobie pozwolić na przerwy w pracy. Związane jest to zarówno z karami umownymi, jak i specyfiką branży, w której towarem jest energia elektryczna. Dostawy muszą mieć charakter ciągły, a skutki awarii mogą być katastrofalne, o czym przekonują się co jakiś czas odbiorcy w USA, Kanadzie czy Europie Zachodniej, ale także i w Polsce (choćby pamiętna ubiegłoroczna awaria podstacji, która pozbawiła znaczną część Warszawy prądu na kilka godzin). Ogromne znaczenie w przypadku wytwórców energii ma więc odpowiednia polityka związana z utrzymaniem zakładów w ruchu (remonty urządzeń wyprzedzające awarie), natomiast dla firm sieciowych – nadzór nad infrastrukturą i zarządzaniem nią. Stąd ogromne znaczenie systemów ERP z modułami remontowymi, a także systemów GIS związanych z paszportyzacją sieci, uzupełnionych funkcjami nadzoru i dystrybucji energii. W celu maksymalizacji niezawodności oraz osiągnięcia jak najwyższego poziomu konkurencyjności coraz większego znaczenia nabierają systemy BI gwarantujące nie tylko bieżący nadzór nad przedsiębiorstwem, ale wytyczające strategię działania firmy na przyszłość. – Systemy BI zapewniają pełne wykorzystanie wiedzy zatrudnianych specjalistów, dogłębną analizę danych zgromadzonych w różnych systemach, czyli dużą oszczędność czasu i podniesienie jakości zarządzania – mówi Przemysław Gnitecki, CTO ABG Ster-Projekt.

Systemy informatyczne porządkują i wymuszają poprawny obieg informacji. Bez tego i najlepszy system nie będzie w stanie zapewnić odpowiedniej sprawności zarządzania firmą i jej zasobami. Dlatego tak ważne jest poprawne zdefiniowanie procesów biznesowych, na których bazują systemy ERP oraz BI.

Rewolucja w billingach

Prawdziwa rewolucja nastąpi w systemach billingowych. Nikt nie jest w stanie dać jednoznacznej odpowiedzi na pytanie: czy i jak sprawne okażą się dzisiejsze systemy billingowe w nowych warunkach po 1 lipca br. Pamiętamy wszyscy trochę podobną sytuację, jaka nastąpiła po częściowym uwolnieniu usług telekomunikacyjnych. Problemy z rozliczaniem i wystawianiem faktur dotknęły kilku firm i wielu użytkowników. W przypadku rynku energetycznego sytuacja nie powinna być tak zaostrzona, bowiem w przeciwieństwie do usług telekomunikacyjnych, świadczonych za pomocą określonej infrastruktury technicznej i nie zawsze możliwych do wykonania, energię można przesłać praktycznie do każdego użytkownika w dowolnym miejscu.

– Obecnie, przed całkowitym uwolnieniem rynku energii, gorącym tematem w spółkach dystrybucyjnych jest problem zdalnego odczytu kilkuset tysięcy liczników energii zamontowanych u odbiorców – mówi Grzegorz Płoński, dyrektor techniczny PI Numeron. – Jest raczej pewne, że ten kluczowy dla sprawnego procesu rozliczenia odbiorców energii elektrycznej proces bez wsparcia inteligencji rozproszonej będzie zawsze piętą achillesową służb pomiarowych.

Ze zmianami w systemach billingowych musi nastąpić zmiana fi lozofii obsługi klienta. Dziś nie ma potrzeby dbania o zdobycie i utrzymanie odbiorcy energii. Po 1 lipca to klient będzie dyktował warunki. A rynek zweryfikuje dostawców, którzy nie potrafią zadbać o jakość i ceny usług czy standard obsługi klientów.

Nowoczesny system CRM powinien doskonale integrować się z istniejącym w przedsiębiorstwie systemem ERP, zapewniać nadzór nad procesami obsługi odbiorców, uwzględniając zdobycie nowych klientów, rozliczanie aktualnej bazy odbiorców, a także windykację należności. Zmniejszeniu kosztów służy też wprowadzanie aplikacji umożliwiających samoobsługę klientów przez Internet. Stworzenie Internetowego Biura Obsługi Klientów w większości przypadków eliminuje bezpośredni kontakt klienta z operatorem w call center, a parametry usługi można ustawiać samodzielnie. Można także śledzić historię rachunku oraz dokonyć płatności z kont internetowych.

GIS z przyszłością

Dla przedsiębiorstw dystrybucyjnych olbrzymiego znaczenia nabierają systemy paszportyzacji bazujące na informacjach pochodzących m.in. z systemów GIS. Pierwszym etapem zapanowania nad własną infrastrukturą, która – wskutek reorganizacji przedsiębiorstw energetycznych oraz przekształceń własnościowych – może znajdować się w różnym stanie technicznym i w dodatku być opisana za pomocą różnych formatów, jest jej inwentaryzacja. Mapy sieci mogą być nieaktualne, obiekty techniczne – nie istnieją albo wprost przeciwnie – nie są naniesione na żadną mapę. Do tego dochodzi różnorodność stosowanych baz danych. Korzystanie z danych zawartych w takich bazach często jest utrudnione, gdyż przedsiębiorstwa prywatne, instytucje państwowe oraz administracja stosują różnego rodzaju standardy opisu obiektów. A nierzadko przy uzupełnianiu dokumentacji należy sięgnąć np. do rejestrów takich, jak Geodezyjna Ewidencja Sieci Uzbrojenia Terenu, Baza Danych Topograficznych, Kataster Nieruchomości itp. Dlatego podczas zakupu odpowiedniego oprogramowania warto zwrócić uwagę na możliwość wykorzystywania danych z różnych źródeł, co w przyszłości może w istotny sposób usprawnić prace inwentaryzacyjne.

Koszt wdrożenia systemu GIS zwróci się stosunkowo szybko. Informacja zawarta w takim systemie w postaci elektronicznej może być natychmiast wykorzystana zarówno przez kadrę zarządzającą, jak i odpowiednie służby. Umożliwia to natychmiastowe interwencje w sytuacjach awaryjnych, planowanie remontów i prawidłową eksploatację oraz wspieranie wszelkiego rodzaju procesów biznesowych.

Mając zinwentaryzowany majątek sieciowy, można planować rozwój sieci za pomocą symulacji. Nie ponosi się wtedy ryzyka inwestycyjnego, gdyż wariantowanie przebiegów, obciążalności oraz wielkości nowych elementów sieci odbywa się wirtualnie. W dodatku taka symulacja wspierana jest metodami analitycznymi (rachunkiem prawdopodobieństwa i statystyką).

Przemysław Gnitecki

CTO ABG Ster-Projekt

Na potrzeby rynku energetycznego trzeba patrzeć z perspektywy bieżącej sytuacji w tym sektorze. 1 lipca 2007 r. każdy Polak będzie mógł wybrać swojego dostawcę energii. Będzie to oznaczać zwiększenie konkurencyjności na tym rynku i wymagać zastosowania najbardziej zaawansowanych rozwiązań IT.

W nowoczesnej firmie systemy ERP powoli przestają wystarczać, a menedżerowie coraz częściej potrzebują systemów klasy BI. Co sprawia, że ten rynek jest tak perspektywiczny? Systemy BI są zasilane danymi gromadzonymi w systemach CRM, ERP i SCM, automatycznie je przetwarzają pod żądanych kątem i podają menedżerowi w formie, w jakiej on tego potrzebuje, np. stosunku sprzedaży do liczby pracowników, poniesionych kosztów itp. Systemy BI m.in. zapewniają lepsze rozpoznanie rynku, czyli wypracowanie odpowiedniej strategii rozwoju firmy z uwzględnieniem sytuacji rynkowej z kilku ostatnich lat. 

Wojciech Kmiecik

dyrektor ds. marketingu i PR firmy Astor

Specyfika przedsiębiorstw energetycznych polega na tym, że ich infrastruktura techniczna jest rozproszona na znacznym terenie i rośnie z rozwojem obsługiwanego przez nie regionu. Dlatego systemy informatyczne powinny być elastyczne. Po pierwsze – dołączenie kolejnych obiektów nie powinno wiązać się z dużymi kosztami modyfikacji aplikacji, po drugie – system nie powinien mieć ograniczeń skali, po trzecie – powinien współpracować z różnorodnymi urządzeniami oraz innymi aplikacjami w firmie.

GeoSCADA firmy Wonderware, dzięki własności ArchestrA (stanowiącej jej podstawę), rozwiązuje te kwestie, gdyż zapewnia ciągłość pracy systemu (funkcje redundancji), prostotę i bezpieczeństwo rozbudowy, a także skalowalność (system testowany był w aplikacji o rozmiarach 1 miliona zmiennych) oraz otwartość na integrację z innymi systemami. 

Aleksander Faleńczyk

specjalista ds. kontraktów BPSC, odpowiedzialny za branżę energetyczną

W branży energetycznej bardzo istotna jest integracja systemów ERP, billingowych, dyspozytorskich itp., zapewniająca ewidencję wszystkich danych potrzebnych do obsługi sprzedaży energii elektrycznej i usług z tym związanych. Ułatwia to proces kalkulacji i planowania kosztów oraz zarządzanie obiektami technicznymi, umożliwia sprawne prowadzenie remontów i inwestycji w zakresie infrastruktury elektroenergetycznej. System ERP powinien zapewnić prowadzenie spójnych analiz danych w obszarach finansów, gospodarki materiałowej, transportu, eksploatacji i remontów w całym koncernie, powinien także być wyposażony w narzędzia do pełnej paszportyzacji obiektów elektroenergetycznych, zarządzania inwestycjami, remontami itp. W związku z postępującym procesem deregulacji rynku najlepiej, jeśli system ERP ma zintegrowany moduł zapewniający przyjmowanie opłat za media – wodę, prąd, gaz itp. Wówczas można uiszczać opłaty w dowolnym miejscu na terenie działania spółki.

Rafał Fila

EuroSoft Invent

Sektor energetyczny charakteryzują rozbudowane procesy zarządzania majątkiem, które wymagają szczególnej obsługi informatycznej. Procesy te nastawione są na realizację dużej ilości remontów i inwestycji, często długotrwałych, oraz obsługę dużej ilości awarii w obiektach czasem rozłożonych na znacznym terenie. Dodatkowo remonty i awarie kumulują się w pewnych okresach roku.

Dlatego systemom informatycznym dla tego sektora stawiane są wysokie wzmagania, oznaczające zapewnienie sprawnego planowania nakładów i kosztów (z uwzględnieniem planowania rzeczowego i oddolnego) z metodami kontroli w trybie online wykonania tych kosztów i udostępnieniem wiedzy o środkach w danej chwili dostępnych kierownikowi danego szczebla.

Tomasz Malinowski

wicedyrektor sprzedaży BPM w IDS Scheer Polska

Z naszego bogatego doświadczenia w sektorze energetycznym wynika, że firmy odnoszące w tym sektorze sukces postawiły odpowiednio wcześnie na reorganizację swoich procesów biznesowych, uważając ją za najskuteczniejszą metodę poszukiwania oszczędności i korzyści. Takie podejście wydaje się historycznie uwarunkowane – w Polsce mamy dość jednolitą metodę wytwarzania energii, bloki energetyczne powstawały w zbliżonym czasie, zakłady energetyczne wdrażały podobne systemy informatyczne, brak konkurencji sprzyjał ujednolicaniu doświadczeń – dlatego doskonałość procesów może być istotnym wyróżnikiem na uwolnionym rynku.

Piotr Towarek

Consulting Group Manager IFS Poland

Koncerny energetyczne poszukują dziś nowoczesnych, elastycznych rozwiązań z najwyższej półki, jednocześnie zintegrowanych systemów ERP obsługujących procesowe zarządzanie we wszystkich jednostkach przedsiębiorstwa. Systemy ERP będą rozwijać się przede wszystkim w kierunku udoskonalania funkcji dotyczących coraz efektywniejszego zarządzania majątkiem. Będą gromadziły i zapewniały dostęp do jeszcze dokładniejszej informacji dotyczącej kosztów i wykorzystania majątku. Działania takie będą ukierunkowane na zoptymalizowanie działalności operacyjnej – a w konsekwencji wpłyną na poprawę rentowności tych firm.

Krzysztof Kołodziejczyk

doradca zarządu ds. sektora utility firmy Globema

Branża energetyczna podlega obecnie dynamicznym zmianom związanym z uwalnianiem rynku, konsolidacją przedsiębiorstw oraz koniecznością rozdziału działalności dystrybucyjnej od obrotowej. Główne systemy dla Operatorów Sieci Dystrybucyjnych (OSD) to SCADA i GIS oraz ERP i Billing. Ze względu na fakt, że zarówno klienci, jak i majątek OSD rozlokowane są w terenie, szczególnego znaczenia nabiera system GIS umożliwiający prezentację i dostęp do danych z poziomu mapy. Należy pamiętać, że ponad 90% danych zgromadzonych w eksploatowanych systemach może być charakteryzowanych również przez komponent położenia w przestrzeni.

Dobre wdrożenie GIS powinno zatem obejmować silną integrację z innymi systemami, koncentrującą się na lokalizacjach przestrzennych obiektów i zdarzeń. 

Jarosław Jastrzębski

dyrektor handlowy Kom-Pakt PIW

Od pewnego czasu obserwujemy wzrost świadomości informatycznej klientów. Do niedawna wystarczyło, że system był. Jeśli był zintegrowany, to już było coś. Obecnie musi być stworzony w nowoczesnej technologii, w pełni zintegrowany, prawdziwie kompleksowy i zawierać wiele nowych funkcji typu GIS, paszportyzacja czy utrzymanie ruchu. Standardem stają się powoli internetowe biura obsługi odbiorcy czy call center.

Obecnie to, czego niedawno oczekiwała Warszawa, Szczecin czy inne największe miasta, jest już standardem w Siedlcach czy Sanoku. Dzięki temu konkurencja, chcąc mieć szansę utrzymania się na rynku, musi próbować dociągać do naszego poziomu zarówno merytorycznie, jak i technologicznie.

Grzegorz Płoński

dyrektor techniczny PI Numeron

Obecnie, przed całkowitym uwolnieniem rynku energii, gorącym tematem w spółkach dystrybucyjnych jest problem zdalnego odczytu kilkuset tysięcy liczników energii zamontowanych u odbiorców. Ten kluczowy dla sprawnego procesu rozliczania odbiorców energii elektrycznej proces bez wsparcia inteligencji rozproszonej będzie zawsze piętą achillesową służb pomiarowych. Systemy informatyczne wspierające proces akwizycji danych pomiarowych muszą migrować z centralnych – działających sekwencyjnie punkt po punkcie do rozproszonych, działających równolegle „inteligentnych agentów”, maksymalnie zbliżonych do źródeł danych, czyli do liczników.

Proces akwizycji musi zostać zdecentralizowany i inteligentnie działać w tle, podlegając tylko odpowiedniemu nadzorowi i eliminacji słabych ogniw. Nasz system iENERGIA, wykorzystujący rozproszone, inteligentne, zarządzalne, stale udoskonalane moduły monitorująco-transmisyjne eMajler i iSerwer oraz infrastrukturę Internetu i telefonicznych sieci transmisji danych, wychodzi naprzeciw temu problemowi.

Krzysztof Skaskiewicz

Business Development Manager SAS Institute

Uwolnienie rynku energii oznacza dla branży pojawienie się nowych problemów biznesowych. Znaczna część z nich związana będzie z konkurencyjną walką o klienta. Obecnie niewiele firm z sektora energetycznego potrafiprawidłowo ocenić bieżącą i potencjalną wartość klienta. Podobnie tylko nieliczne przedsiębiorstwa wiedzą, jak zapewnić klientom odpowiedni do ich wartości i potrzeb standard obsługi. Z tego powodu należy oczekiwać zwiększonego zainteresowania rozwiązaniami analitycznymi, które generują wiedzę o klientach i wspierają procesy zarządzania klientami. Procesy te koncentrują się na pozyskaniu i utrzymaniu klientów oraz na budowaniu obopólnie korzystnych relacji.

Konieczna jest także segmentacja bazy klientów, która umożliwia ocenę aktualnej struktury portfela klientów i podjęcie decyzji dotyczących priorytetowych działań w poszczególnych segmentach. Dodatkową korzyścią z segmentacji jest zdobycie wiedzy, która wspiera inne procesy w przedsiębiorstwie. Pozwala między innymi na tworzenie nowych produktów i usług, minimalizację problemu nieterminowych płatności czy kreowanie udanych kampanii marketingowych.

Andrzej Woźnica

członek zarządu SHH

Trudno wymienić wszystkie niezbędne elementy odpowiedniego systemu zarządzania dystrybucją energii elektrycznej. Ważne jest, żeby podczas wyboru pamiętać, że dostawca powinien legitymować się odpowiednim doświadczeniem. System nie powinien stanowić zlepku rozwiązań wielu producentów, ale kompleksowy, zintegrowany produkt, który w nieskomplikowany sposób można wdrożyć w dowolnym środowisku informatycznym zakładu energetycznego. Szczególnie istotne jest wdrożenie systemów, których zadaniem będzie kompleksowe zarządzanie procesem dystrybucji energii. Znacznie poprawiają one efektywność dystrybutora energii, umożliwiają lepsze wykorzystanie aktywów, a także podnoszą jakość procesu dystrybucji energii. Gwarantują więc, że wyższe wymagania klientów, z którymi spotkamy się w najbliższym czasie, będą zaspokojone, a klienci pozostaną przy danym dystrybutorze i nie będą szukać innych dostawców.

Maciej Lasota

dyrektor Pionu Rozwiązań dla Energetyki i Gazownictwa SPIN

Branża energetyczna stoi obecnie przed ważnymi zmianami, jakie niesie otwarcie rynku. Masowa obsługa klientów zgodnie z zasadą TPA, współpraca pomiędzy sprzedawcą a dystrybutorem jako oddzielnymi podmiotami gospodarczymi wnoszą nową jakość. To wszystko ma niebagatelny wpływ na rozwój systemów informatycznych. Istotnego znaczenia nabierają systemy obsługi klienta, zarządzania procesami pracy, wymiany i integracji danych, ERP, hurtownie danych z narzędziami analitycznymi do tworzenia nowych taryf, a także zarządzania majątkiem sieciowym.

Rozwiązania billingowe przekształciły się w zintegrowane systemy obsługi zakładów energetycznych i gazowniczych. Ich zakres funkcjonalny obejmuje nie tylko rozliczanie i tworzenie faktur za zużytą energię czy gaz. Dziś wspomagają niemal wszystkie procesy biznesowe związane z techniczną i handlową obsługą klienta – począwszy od magazynu liczników przez akwizycję danych pomiarowych, zlecenia obsługi technicznej oraz rozliczanie pracy inkasentów i monterów, umowy przyłączeniowe, dystrybucyjne i sprzedażowe, rozliczenia i fakturowanie, CRM, reklamacje, korekty, windykacje, aż do obsługi wpłat oraz szczegółowej sprawozdawczości i analiz. To wszystko jest sprzężone funkcją finansowo-księgową.

Jacek Maniewski

dyrektor handlowy T Komp

Informatyzacja branży energetycznej w Polsce jest nadal ogromnym obszarem do zagospodarowania. Bez wątpienia jednym z problemów, przed jakimi stają te przedsiębiorstwa, jest różnorodność zastosowanych systemów oraz brak wyraźnie sprecyzowanych standardów. Przy obecnej konsolidacji branży większość elektrowni i elektrociepłowni przyjęła lub właśnie przyjmuje standardy zarządzania w takich obszarach jak jakość, środowisko czy BHP. Firma T Komp oferuje nowoczesne, efektywne narzędzie informatyczne wspomagające zarządzanie przedsiębiorstwem właśnie w tych obszarach. 

Elżbieta Płonka-Szydłak

dyrektor Pionu Rozwoju w Winuel (Grupa Sygnity)

W perspektywie unbundlingu (rozdział obrotu i dystrybucji na rynku energetycznym) planowanego od 1 lipca 2007 r. decyzje w sprawie kompleksowych rozwiązań już powinny zapadać, ale dzieje się to powoli i projektów w sektorze energetycznym jest ciągle zbyt mało. Procesy związane z konsolidacją powinny powodować integrację systemów informatycznych w łączących się spółkach, ale nie jest to wystarczająco dynamiczne. Łączące się spółki mają wiele systemów billingowych, a procesy integracji – fizycznej i logicznej – lub wymiany na nowe systemy toczą się zbyt wolno. Na to nakłada się jeszcze kwestia unbundlingu.

Niezależnie od aktualnych zmian organizacyjnych rynku energii obsługa procesów rynkowych skutkuje koniecznością posiadania systemów uczestnictwa w rynku bilansującym, giełdach energii, handlu hurtowego, systemów rozliczeń, zgłaszania zawartych umów itp. Pojawiła się więc nowa gałąź narzędzi, które są i będą rozwijane. Zainteresowanie nimi jest duże, ale nie przekłada się na realizowane projekty. Widać jednak wyraźną aktywność przedsiębiorstw energetycznych związaną z inwestowaniem w infrastrukturę i zapewnienie niezawodności oraz bezpieczeństwa systemów.

Autor: Tomasz Kurzacz, MSI Polska