Wzajemne korzyści

Strategie zgodności z ustawami o ochronie środowiska oraz działania w kierunku „odchudzenia” produkcji

Narzucone przez prawodawców i klientów przestrzeganie wymagań w zakresie ochrony środowiska może się wydać niewdzięcznym zadaniem. A jednak dzięki ograniczaniu zasobów naturalnych zużywanych na urządzenia i produkty, co jest ostatecznym celem wielu przepisów dotyczących ochrony środowiska naturalnego, producenci spełniają inne wymagania, na przykład wprowadzenia „odchudzonej” działalności, zadowolenia inwestorów i zwiększenia udziału w rynku. Spółki odnoszące sukcesy na całym świecie, takie jak amerykański Texas Instruments, BAE Systems z siedzibą w Wielkiej Brytanii, holenderski Philips czy japoński NEC, udowodniły, że biznes i środowisko mogą przynosić sobie wzajemnie korzyści. 

Badanie korzyści biznesowych osiągniętych przez dwadzieścia przedsiębiorstw dzięki zmniejszeniu negatywnego wpływu ich działalności na środowisko ukazuje cztery ogólne strategie (patrz: tabela

na str. 45).

Na przykład, aby wprowadzić oszczędne metody postępowania, TI zastosowało ograniczanie marnotrawstwa zasobów naturalnych, żądając od swoich pracowników, aby starali się eliminować wszystko, co nie stanowi wartości dodanej do produkcji chipów. Takie działania są dobrze wpasowane w kulturę biznesową TI i w filozofię długotrwałej jakości. – Nasze skoncentrowanie się na powiązaniu wartości środowiskowych, bezpieczeństwa i zdrowia z kosztami produkcji chipów zaowocowało rzeczywistym zyskiem dla TI – wyjaśnia Shauna Sowell, wiceprezes Texas Instruments.

Kolejny krok to polityka używania języka biznesowego do scharakteryzowania ulepszeń w zakresie ochrony środowiska. W BAE Systems każdy dyrektor fabryki mianuje mistrza, którego zadaniem jest poradzenie sobie z problemami środowiskowymi. Ci koordynatorzy do spraw środowiska rzadko mają wykształcenie w zakresie ochrony środowiska, uczestniczą więc w kursach dotyczących odpadów produkcyjnych, takich jak: odpady ogólne, metale, odpady płynne, suche materiały niebezpieczne, chemikalia i materiały przetworzone.

Kierownictwo BAE zna także efekty produkcji odpadów, wpływające na koszty sprzedanych towarów. Zgodnie z opinią Danny’ego Martlanda, środowiskowego doradcy BAE, szkolenia nastawione są na pokazanie konsekwencji podejmowanych dzisiaj wyborów dotyczących środowiska, jakie będą ponosiły nasze dzieci i dzieci naszych dzieci.

Trzecim krokiem jest włączenie kierownictwa i zespołów we wdrażanie szybkich celów biznesowych połączonych z orientacją prośrodowiskową. Wyróżnieni EcoVision, ufundowane przez Philipsa, jasno uzmysławia wszystkim pracownikom, że dyrekcja naczelna zachęca do skupienia się na zagadnieniach środowiskowych. Międzynarodowe jury ocenia nominacje pracowników. Następnie prezes lub wiceprezes Philipsa kolejno przedstawia dwie nagrody pieniężne: jedną w kategorii produktu najbardziej przyjaznego środowisku i drugą – dla najlepszego ambasadora praktyk ekologicznych.

Krok czwarty potwierdza słuszność postawienia znaku równości pomiędzy „odchudzoną” i „zieloną” produkcją i propaguje dalsze sukcesy w zakresie ochrony środowiska. Grupa Półprzewodnikowa NEC we współpracy z japońskim Ministerstwem Handlu Międzynarodowego i Przemysłu (MITI) wprowadza do swojej firmy księgowanie pod kątem środowiska. W ramach nowych procedur księgowania następuje śledzenie zasobów służących do ochrony środowiska, co prowadzi do zaoszczędzenia lub zarobienia pieniędzy. Rozwijając księgowość środowiskową, NEC i MITI zajęły się następującymi problemami:

• Czy potencjalna strata zysku powinna być uwzględniona w systemie księgowości? Na przykład jeżeli firma nie jest wystarczająco „zielona”, jej klienci mogą kupować produkty i usługi od konkurencji. Ale zachowując swój „zielony” wizerunek, firma może zapobiec utracie zysków.
• Jak przedsiębiorstwo może najlepiej wyliczyć oszczędności kosztów, wynikające z wykorzystania materiałów poddanych recyklingowi w ciągu roku, jeżeli na przykład poddawała recyklingowi 50% swoich odpadów dwa lata temu, a w ubiegłym roku dodatkowo jeszcze 25%? Czy oszczędności za ten rok powinny zostać obliczone na poziomie 25%?
• Jak firma mierzy wpływ środowiskowy jednolicie we wszystkich swoich zakładach i wydziałach i jak śledzi oszczędności kosztów projektu, aby promować taką odpowiedzialność?

Cztery kroki do „odchudzenia” i ekologii

Badanie korzyści biznesowych, uzyskanych dzięki zmniejszeniu negatywnego wpływu na środowisko, sugeruje cztery wspólne strategie

Na podstawie wydajności

W czterech wymienionych wcześniej firmach, służących jako przykłady strategii, a także w setkach innych podejmowanie działań korzystnych dla środowiska zwiększa zyski dzięki redukcji kosztów operacyjnych i produkcyjnych oraz wdrażaniu projektów efektywniejszych urządzeń. Inwestorzy, którzy mają głowę na karku, wiedzą, że osiągną zyski, analizując sukcesy firm ze swojego portfela, osiągane dzięki redukcji ilości odpadów i projektowaniu urządzeń przewyższających rozwiązania konkurencji, czyli przedsięwzięć zmierzających do większego zwrotu z inwestycji.

W rzeczywistości wiele funduszy powierniczych, „przesiewających” firmy według kryteriów środowiskowych i społecznych, działa o wiele lepiej niż fundusze, które nie stosują takiego „przesiewania”. Analitycy giełdowi sporządzają pochlebne raporty na temat przewagi „odchudzonych” procesów produkcyjnych w firmach elektronicznych, wierząc, że ograniczenie niewykorzystanej powierzchni produkcyjnej, procesów i materiałów ma wpływ na lepszy wynik końcowy. Większość analityków może jednak nie zdawać sobie sprawy, że działania w kierunku „odchudzenia” prawie zawsze owocują „zielonym” wizerunkiem firmy.

Nawet analitycy, którzy nigdy nie umieszczali programów środowiskowych wysoko w rankingach badań kryteriów określających firmę, zwracają teraz uwagę na ten aspekt. Śledząc firmy zajmujące się sprzedażą produktów elektrycznych lub elektronicznych, mają większą świadomość, że prawodawcy i klienci korporacyjni wymagają, aby produkty były wolne od niebezpiecznych substancji i mogły być poddane recyklingowi po zakończeniu okresu używalności.

Na przykład dyrektywa zakazująca używania substancji niebezpiecznych zablokuje 1 lipca 2006 r. import wszystkich niezgodnych z nią produktów do krajów europejskich, a poszczególne państwa zostaną ukarane grzywnami za niewydolność w prowadzeniu recyklingu produktów sprzedawanych na europejskim rynku. Dobiega końca używanie niezgodnych z dyrektywą komponentów i materiałów. Aby uniknąć opóźnień w dostarczaniu produktów, inżynierowie przeprojektowują je pod kątem stosowania wyłącznie części przyjaznych dla środowiska. Produkty będą teraz szybciej i łatwiej poddawane montażowi i demontażowi do celów recyklingu. 

 W ramach prac dotyczących zgodności z aktami prawnymi i innymi wymaganiami w ramach grup biznesowych wprowadzane są techniki IT, które realizują zgodność określającą sukces tych wysiłków

Przygotowywanie zmian

Długotrwała recepta na udany biznes jest następująca:

1. Znaleźć nowe lub zmieniające się potrzeby rynku.

2. Zaspokoić te potrzeby.

3. Powtórzyć proces.

Wiele firm nie stosowało tej recepty, dlatego ich udział w rynku znacznie spadł lub splajtowały. Jakie firmy mogą upaść do roku 2016, ponieważ ich zarządy nie przewidują potrzeb rynku, który nie toleruje już substancji niebezpiecznych?

Możliwe są upadłości:

• firm chemicznych i użytkowników tych środków chemicznych, których zarząd zaniedbuje przeprojektowania produktów, zanim na mocy dyrektywy Unii Europejskiej dotyczącej rejestracji, oceny i zezwoleń na substancje chemiczne zabronione zostanie stosowanie około 30 000 związków chemicznych;
• firm elektronicznych i elektrycznych, które obchodzą limity recyklingowe w regionach, w których producenci są odpowiedzialni za nieprzekazywanie swoich produktów na składowiska odpadów i do spalarni;
• firm oferujących produkty zużywające zbyt wiele energii w stosunku do aktów prawnych (dyrektyw Unii Europejskiej w sprawie sprzętu zasilanego gazem lub prądem) oraz w stosunku do konsumentów, którzy studiują swoje rachunki za prąd i gaz tak wnikliwie, jak nigdy przedtem;
• firm wciąż bazujących na materiałach będących produktem przerobu ropy naftowej i napotykających na opóźnienia w łańcuchu dostaw i wyższe koszty, podczas gdy konkurencja wynajduje nowe zastosowania zasobów odnawialnych (na przykład tworzywa sztuczne produkowane z kukurydzy lub zboża), które są szeroko dostępne, tańsze i preferowane przez klientów;
• firm oferujących produkty lub opakowania określane jako niepotrzebnie wielkie, których koszty wysyłki od producenta do klienta są z tego powodu nieuzasadnienie wysokie.

Przewidywać potrzeby Które firmy najbardziej zwiększą swój udział w rynku, dzięki temu, że bazują na przewidywaniu zmieniających się wymagań środowiskowych i spełniają te potrzeby najszybciej i najlepiej? Dziś wydaje się, że mogą to być firmy japońskie z następujących powodów:

•   Wiele firm japońskich opracowało sposoby produkcji wyrobów elektronicznych tak małych i zużywających tak mało energii, jak to tylko możliwe. Na przykład Sony z siedzibą w Tokio przerzuciła się z materiałów z tworzyw sztucznych, produkowanych z ropy naftowej, na odnawialne plastiki i dziewicze lub przetworzone metale, które są niezbędne z powodów estetycznych lub środowiskowych.
•   Sprzedaż hybrydowych, spalinowo-elektrycznych samochodów wzrosła o 960% od roku 2000 do 2005; 95% tej niszy rynkowej zajmują samochody produkowane przez firmy japońskie. Dyrektor naczelny General Motors z Detroit, Bob Lutz, który przedkłada konie mechaniczne ponad efektywność, uznaje, że firma poddała się, jeżeli chodzi o hybrydy. Mimo że niektórzy amerykańscy producenci oferują obecnie hybrydy, ich pojazdy są znacznie mniej efektywne niż japońskie. W Kalifornii trzy modele samochodów hybrydowych, wszystkie produkcji japońskiej, są obecnie dopuszczone do ruchu na zatłoczonych trasach.
•   Dziś japońskie urządzenia do prowadzenia recyklingu są uważane za wyprzedzające wszystkie inne techniki o pięć – dziesięć lat. Wiele tych firm ma lukratywne plany eksportu zaawansowanych technologii do innych regionów. Celem Japończyków jest obecnie zajęcie się recyklingiem urządzeń domowych i innych produktów elektronicznych, przewiduje się bowiem, że w 2008 r. w Japonii zabraknie miejsca na składowiska. Japonia wyznaczyła ostre cele dla recyklingu już w roku 2001. Na razie recykling wyprzedza te cele o około 30%. Na świecie w ochronie środowiska prym wiedzie tokijska Ebara Corporation, ukierunkowana na budowę społeczeństwa o zerowej emisji. Stworzyła ona wiele własnych metod oszczędności energii, kontroli zanieczyszczeń, zaawansowanego recyklingu i zamkniętych systemów produkcyjnych i usługowych. Zyski z tych programów prośrodowiskowych osiągnęły 2 mld USD w roku 2004, a dzięki penetracji rynku chińskiego powinny jeszcze bardziej wzrosnąć.

Przy wzrastających oczekiwaniach środowiskowych, zarówno ze strony prawodawców na całym świecie, jak i rynków, najlepszym rozwiązaniem dla biznesu jest możliwie szybkie przekształcenie sposobu działania na nienaruszalność równowagi ekologicznej. W konsekwencji produkcja zostanie „odchudzona”, wzrośnie zadowolenie inwestorów i udział w rynku.

Autor: Pamela J. Gordon, MBT USA