Systemy EAM/CMMS: Maszyny w ciągłym ruchu

Rynek wymusił ewolucję systemów klasy EAM/CMMS, do tej pory skoncentrowanych na obsłudze aktywów jednego rodzaju, np. maszyn, w stronę rozwiązań bardziej uniwersalnych. Obecnie systemy te zapewniają pełny obraz przedsiębiorstwa produkcyjnego, co umożliwia optymalizację zarządzania majątkiem trwałym i utrzymaniem ruchu zakładów.

Systemy EAM/CMMS (Enterprise Asset Management/Computerised Maintenance Management Systems) z definicji służą do zarządzania majątkiem przedsiębiorstwa oraz do wspomagania utrzymania ruchu. Odpowiadają m.in. za: zarządzanie parkiem maszynowym, jego zakupami i sprzedażą, prowadzenie gospodarki remontowej (planowanie przeglądów technicznych i konserwacji maszyn), zarządzanie procedurami nadzoru wyposażenia i inną dokumentacją, rejestrację zdarzeń związanych z utrzymaniem wyposażenia produkcyjnego i pomiarowego (w tym awarie, remonty, przeglądy itp.), zarządzanie personelem służb utrzymania ruchu, w tym harmonogramem pracy, wsparciem planowania i realizacji budżetów, zarządzanie magazynami części i akcesoriów (zamówieniami na materiały i części zamienne), analizę i ocenę działań w obszarze utrzymania ruchu, raportowanie i generowanie statystyk.

Potrzeby rynku

Obserwując obecne tendencje rynkowe, można wyróżnić dwa zasadnicze trendy w wykorzystaniu systemów IT w obszarze zarządzania majątkiem trwałym i utrzymaniem ruchu. Jeden to używanie modułów aplikacji ERP, a drugi to implementacja specjalistycznych, dedykowanych dla tego obszaru rozwiązań klasy EAM/CMMS.

Oczekiwania wobec systemu IT dyktuje współczesny rynek. Przedsiębiorstwa działają w warunkach dynamicznie zmieniającej się gospodarki, ostrej konkurencji, konieczności ograniczania kosztów działania ciągłej analizy sytuacji firmy. Systemy IT muszą pomagać zarządom stawiać czoło tym wyzwaniom. Jakie praktyczne wymagania dla IT wynikają z tych uwarunkowań?

Wdrożenie systemu EAM/CMMS powinno jak najmniej obciążać firmę. Musi być szybkie, aby jak najkrócej odciągać pracowników od bieżących obowiązków, i tanie. Krótki czas wdrożenia systemu wpływa na przyspieszenie uzyskania oczekiwanych korzyści. Pożądaną cechą systemu EAM/CMMS jest więc łatwość i ergonomia obsługi, aby rejestracja danych w systemie nie obciążała bieżącej pracy, a koszt szkolenia nowych pracowników nie był duży. Ważna jest też elastyczność funkcjonalna, czyli możliwość rozbudowy systemu zgodnie z potrzebami użytkownika w miarę rozwoju firmy. Z kolei integracja z ERP zapewnia zmniejszenie liczby wprowadzanych danych, a także zwiększenie ich kontroli i wiarygodności. I oczywiście system powinien umożliwiać analizę i optymalizację kosztów funkcjonowania majątku technicznego przedsiębiorstwa.

Przykładowe korzyści z wdrożenia systemu EAM/CMMS to: optymalizacja nakładów na utrzymanie majątku, redukcja zasobów magazynowych, efektywne zarządzanie personelem technicznym, osiągnięcie wysokiej sprawności systemów technologicznych, minimalizacja liczby awarii i innych zdarzeń nieplanowanych, redukcja kosztów administracyjnych, zwiększenie rentowności przedsiębiorstwa.

Zgodnie z badaniem ASTOR Consulting dzięki systemom CMMS można uzyskać oszczędności w różnych obszarach działania, np. o 22% ograniczyć koszty wprowadzania nowych produktów na rynek. To są wymierne korzyści, które sugestywnie przemawiają do kadry zarządzającej.

Uzupełnienie legendy: kolor zielony – niezaplanowane zużycie materiałów

Źródło: ASTOR Consulting, 2012

Polski rynek w liczbach

Badania dotyczące polskiego rynku EAM/CMMS rzadko są prowadzone. Czyżby nie był to rynek na tyle duży, żeby zaciekawić firmy badawcze? A może trudno znaleźć respondentów chętnych do udzielania informacji?

Firma badawczo-analityczna DiS opublikowała w 2010 r. raport „Rynek systemów CMMS/EAM” (analiza DiS, MIT 3/2010). Według raportu rynek omawianych systemów w tamtych czasach koncentrował się na ofercie 10 największych producentów i otaczającej ich nieco większej grupie firm usługowych. Ze względu na różnorodność specyfiki kierowania gospodarką remontową i utrzymaniem ruchu na – wydawałoby się – niewielkim obszarze działań oferowanych było wiele systemów. Zgodnie z wynikami raportu na polskim rynku znalazło zastosowanie ponad 60 produktów klasy CMMS/EAM. Niektóre z nich w momencie badania nie były już oferowane nowym klientom (choćby ze względu na brak możliwości rozwoju produktu i dostosowania go do indywidualnych potrzeb), inne dopiero wchodziły na krajowy rynek i jeszcze nie miały referencji bądź dopiero je budowały.

Według DiS rynek systemów gospodarki remontowej (CMMS) i zarządzania majątkiem trwałym (EAM) rozwija się coraz szybciej. Wynika to nie tylko ze wzrostu poczucia własności w gospodarce, ale także z licznych norm oraz zwyczajów produkcyjnych (ISO, GMP, HAACP) narzuconych przez prawo. Do tego dochodzi spadek cen tego typu oprogramowania.

Czy warto jednak inwestować w odrębny system informatyczny, jeśli przedsiębiorstwo ma już zintegrowany system zarządzania klasy ERP? Wyniki badań przeprowadzonych przez DiS wykazują, że udział systemów klasy ERP w rynku CMMS – wg liczby użytkowników stosujących systemy CMMS w Polsce pod koniec 2009 r. – wynosił co najmniej 46%. Obecnie systemy klasy ERP zawierają moduły obsługujące gospodarkę remontową, gospodarkę narzędziową, obsługę techniczną maszyn, ewidencje magazynowe, stany alarmowe, a nawet zestawienia odzieży roboczej i wyposażenia pracowników.

Moduły wielu systemów ERP dotyczące ogólnie pojętego utrzymania ruchu zapewniają m.in. ewidencję planowanych przeglądów maszyn i urządzeń oraz zaistniałych awarii i wypadków. Za ich pomocą można także dokonać rozliczenia kosztów remontu oraz prowadzić ewidencję efektywnego czasu pracy pracowników. Z kolei funkcja ewidencji części zamiennych umożliwia kontrolę w magazynie stanów minimalnych części niezbędnych do utrzymania w ruchu parku maszynowego, a także ewidencję narzędzi wielokrotnego użytku. W kartotece narzędzi dostępne są informacje na temat liczby posiadanych, wypożyczonych i dostępnych narzędzi danego typu.

Na naszym podwórku

W Polsce używanych jest wiele systemów EAM/CMMS o różnym przeznaczeniu – począwszy od niewielkich programików wspomagających funkcjonowanie jednego urządzenia, kończąc na systemach obejmujących kompleksowo cały park maszynowy. Są to programy przeznaczone zarówno dla niedużych firm, jak i złożone aplikacje współpracujące z innymi systemami w dużym przedsiębiorstwie (np. SCADA, ERP). Niektóre nie są już rozwijane, inne zmieniły właściciela, ale nadal są wykorzystywane przez firmy.

W raportach MSI Polska z lat 2011–2012 r. przedstawialiśmy przykłady rozwiązań obecnych na polskim rynku, teraz wymienimy tylko ich nazwy (w nawiasie producent; dostawca w Polsce): Advanced Discrete Manufacturing for MS Dynamics AX (Microsoft/ToIncrease; Columbus Polska), Agility (Softsols Ltd., WB; CPU ZETO), Aretics T7 (Aretics AB, Szwecja; Trans-Teka), Epicor Maintenance Management (moduł Epicor ERP; Epicor Software Corp., USA; Epicor Software Poland), EPLAN (EPLAN S&S, Niemcy; AB-Micro Oddział Południe), Gospodarka Remontowa (BPSC, Polska), IFS Applications do Zarządzania Majątkiem Przedsiębiorstwa, IFS Remonty (IFS World Operations AB, Szwecja; IFS Poland), Infor10 Demand Planning, Infor10 Infor EAM (Infor Global Solutions, USA; DBI), KMS Maintenance (Komtech, Polska), Maximo Asset Management (IBM, USA; IBM Polska, AIUT), Maximo Express (AIUT, Polska), Moduł PM (Plant Maintenance, SAP, Niemcy; SAP Polska), Oracle Enterprise Assets Management (Oracle Corp., USA; Oracle Polska), PEGAZ (AIUT), plan9000 (4TECH, Polska), Profesal Maintenance (ASTOR), PREKON – System Zarządzania Eksploatacją i Utrzymaniem Ruchu (Komtech, Polska), Proficy Maintenance Gateway (GE Intelligent Platforms, USA; VIX Automation), PSImnt (PSI, Niemcy; PSI Produkty i Systemy Informatyczne), RRM – Rejestr Remontów Maszyn (Queris), SUR-FBD (FBD, Polska), TETA Utrzymanie ruchu, Utrzymanie ruchu.NET (UNIT4 TETA SA, Polska), Xpertis Gospodarka remontowa (Macrologic, Polska), ZMTv3.0 (Eurotronic). Więcej informacji na portalu www.msipolska.pl, w rubryce Raporty.

Prognozy na przyszłość

Rynek EAM/CMMS coraz chętniej wykorzystuje model SaaS (Sotware as a Service), w którym oprogramowanie oferowane jest jako usługa. SaaS jest dobrym sposobem na zmniejszenie całkowitych kosztów posiadania nowoczesnych rozwiązań IT w przedsiębiorstwach produkcyjnych. Uwalnia od problemów związanych z utrzymywaniem rozwiązania i powiązanego z nim sprzętu, a także eliminuje konieczność zatrudniania odpowiedniego zespołu w ramach działu IT. Ponadto systemy zaimplementowane w modelu SaaS charakteryzują się dużą szybkością i prostotą wdrożenia oraz elastycznością.

Jakie są wymagania klientów z sektora produkcji odnośnie do systemów EAM/CMMS? Według nich ważne cechy rozwiązań to: prostota obsługi, np. dostęp przez przeglądarkę internetową, integracja z innymi obszarami w ramach ERP oraz z systemami zewnętrznymi klasy GIS, CAD, SCADA, MES, Historian, implementacja rozwiązań mobilnych, bieżące powiadamianie o powstałych problemach (np. SMS), integracja z systemami automatyki przemysłowej, tworzenie harmonogramów pracy w zadanym okresie (system zmianowy, przejmowanie zmiany, planowanie zadań, automatyzacja i przyspieszenie przepływu informacji między produkcją a utrzymaniem ruchu.

Jakie kolejne funkcje w rozwiązaniach EAM/CMMS wymusi rynek? Będziemy śledzić trendy i na bieżąco je relacjonować.

Agata Tyma, CMMS Dept. Marketing & Sales Specialist, AIUT: Warunkowość wykonywanych działań – nowość w rozwiązaniach EAM

W systemach i platformach klasy EAM stale poszerzany jest zakres funkcjonalny, aby iść za potrzebami klientów i użytkowników wykorzystujących te rozwiązania w codziennej pracy. Są to zarówno drobne modyfikacje, ułatwiające realizację stałych zadań, jak i duże moduły funkcjonalne, rozbudowujące możliwości wykorzystania systemów EAM w kolejnych obszarach działalności przedsiębiorstwa.

Nowością w rozwiązaniach EAM jest wprowadzenie warunkowości wykonywanych działań. Poszczególne czynności w ramach realizacji całej pracy mogą być wykonane dopiero po wykonaniu określonej innej czynności lub po spełnieniu innego warunku, takiego jak realizacja procedury bezpieczeństwa czy wykonanie dodatkowego zadania. Warunkowość ta umożliwia zachowanie poprawnej kolejności wykonywania zadań, co zmniejsza ryzyko pomyłki lub wypadku podczas pracy.

Konfiguracja i integracja w systemach EAM została uproszczona i rozbudowana. Przykładem jest wykorzystanie integracji OSCL (Open Services for Lifecycle Colaboration) w celu połączenia poszczególnych aplikacji EAM i rozwiązania innej klasy. Na dodatek obecnie platformy EAM mogą współpracować nie tylko z relacyjnymi bazami danych, ale również z bazami in-memory.

Systemy EAM dostępne w Polsce rozwijają się bardzo dynamicznie i coraz częściej oferowane są także w tzw. chmurze, co pozwala na ograniczenie kosztów inwestycji i rozłożenie jej na lata, z równoczesnym szybszym zwrotem. Niestety firmy nadal boją się inwestować w rozwiązanie EAM w chmurze ze względu na obawy związane z dostępem do środowiska przez Internet.

Jakub Chylewski, analityk/wdrożeniowiec, SUR-FBD: Strategia komunikacji wewnętrznej Działu Utrzymania Ruchu w systemach CMMS

Komunikacja to podstawa efektywnego zarządzania Działem Utrzymania Ruchu (DUR), niezależnie od jego wielkości. Ma istotny wpływ na kulturę organizacji, kulturę techniczną (którą w tej specyficznej organizacji uważam za najistotniejszą ) i na globalne wskaźniki sprawności. Komunikacja to niezbędny i stale występujący składnik we wszystkich procesach zachodzących w obszarze DUR: od analizy, przez podejmowanie decyzji, realizację, sprawdzenie skuteczności podjętych działań i wnioski kolejnych usprawnień. Komunikacja zmienia pojedyncze osoby i ich „ograniczony zakres rozumienia występujących zjawisk” w zespół, który maksymalnie wykorzystuje wspólną wiedzę i doświadczenie z wielu punktów widzenia. Należy pamiętać, że komunikacja jest procesem wielokierunkowym.

Niestety, brakuje poważnych opracowań na ten temat. Oczywiście można wykorzystać założenia gier i zabaw zespołowych jako wytyczne zachowań komunikacyjnych zespołu DUR. Lecz nadal nie zmienia to faktu, że nieliczne narzędzia wspomagające pracę DUR uwzględniają fakt istnienia wewnętrznej komunikacji DUR jako krytyczny i niezbędny element organizacji DUR. Wszyscy wiemy, że musimy pracować razem, ale co to oznacza? Kto, kogo, kiedy i o czym ma powiadomić? Jakie relacje mają występować i jaką formę mają przyjąć? Jak opisać taki proces w środowisku, które z założenia jest niestabilne? Jakimi narzędziami się posługiwać?

Jedną z metod usystematyzowania ról i przepływu informacji jest matryca RASIC, która definiuje pięć różnych zakresów odpowiedzialności: R (Responsible) – odpowiedzialny, A (Accountable) – zatwierdzający, S (Support) – wspierający, I (Informed) – informowany, C (Consulted) – konsultant.

Tyle teorii, a jakie ma to przełożenie na praktyczne zastosowanie? Systemy CMMS angażują dużą liczbę użytkowników na różnych etapach realizacja zadania, na różnych stanowiskach w hierarchii służbowej. Pojawia się więc znacznik pracy zespołowej. Osoby te mają do wypełnienia określone zadanie, czyli pojawiają się role. Wniosek – system CMMS musi umożliwiać definiowanie ról i zadań dla uczestników danego procesu.

Marcin Taranek, prezes zarządu IFS CEE: Obsługa mobilnych zleceń serwisowych

Gwałtowny wzrost liczby pracowników mobilnych w sektorze usług serwisowych powoduje konieczność stosowania wydajnych rozwiązań do zarządzania ich pracą. Aby utrzymać konkurencyjność i rentowność, dostawcy usług serwisowych muszą stale zwiększać wydajność swojego zespołu pracowników mobilnych.

Nowe rozwiązanie firmy IFS do obsługi mobilnych zleceń serwisowych umożliwia zarządzanie pełnym procesem obsługi zleceń roboczych, raportowaniem i aktualizacją ich statusu – od otrzymania lub utworzenia nowego zlecenia po zakończenie zadania i zgłoszenie czasu, materiałów oraz wydatków. Rozwiązanie zostało wbudowane w system IFS Applications i pozwala zwiększyć wydajność pracy personelu terenowego oraz pracowników serwisowych, zapewniając jednocześnie bezpieczny dostęp do danych. Może być ono uruchamiane na różnych urządzeniach mobilnych, m.in. laptopach, tabletach, smartfonach i urządzeniach PDA. Rozwiązanie jest przeznaczone zarówno dla dostawców usług serwisowych, jak i dla firm zarządzających własnym majątkiem trwałym.

Optymalizację pracy serwisantów w terenie zapewnia nowy komponent IFS 360 Scheduling. Na bieżąco kontroluje on kluczowe parametry, takie jak czas reakcji, planowanie tras przejazdu, produktywność i wykorzystanie zasobów oraz średni czas podróży na zadanie. Korzyści z dynamicznej optymalizacji pracy mobilnych serwisantów to m.in. zwiększenie liczby przyjmowanych dziennie zleceń, zmniejszenie kosztów podróży, zmniejszenie liczby nadgodzin i możliwość lepszej realizacji umów SLA.

Paweł Komorek, kierownik Zespołu Wdrożeń i Wsparcia w firmie Komtech sp. z o.o., Radom: „Metamorfozę” rozwiązań CMMS nakreślają funkcje kreowane przez użytkowników

Dynamiczna sytuacja na rynku jest jednym z motorów rozwoju systemów klasy CMMS. To, co kiedyś było nieosiągalne dla działów technicznych teraz stało się rzeczywistością, bez której trudno funkcjonować. Szeroko rozumianą „metamorfozę” rozwiązań CMMS nakreślają nam wciąż nowe funkcje kreowane przez samych użytkowników, do których można zaliczyć m.in.: znaczny wzrost efektywności raportowania, wykorzystywanie czytników kodów kreskowych w zakresie zarządzania gospodarką magazynową i zamówieniami, kompleksową obsługę procesu produkcyjnego z uwzględnieniem planowania czasu produkcji, integrację z ERP oraz z systemami automatyki, szczegółową analizę i ocenę działań w obszarze utrzymania ruchu.

Niewątpliwie nowości funkcjonalne nie wpływają negatywnie na cechy systemu, które od lat cieszą się uznaniem użytkowników. Nadal w systemach (m.in. KMS Maintenance) stawiamy na szybki dostęp do danych, rozbudowane możliwości filtrowania i szeroką ewidencję, która wykracza poza ramy systemu, umożliwiając dołączenie do kartotek dowolnych informacji w postaci elektronicznej. Ponadto w tych najbardziej absorbujących ekranach dostępne są ułatwienia obsługi (tzw. Wizardy), które znacznie skracają czas definiowania wzorców przeglądów czy kalendarzy pracy. No i oczywiście ważna jest, szczególnie dla branży farmaceutycznej, zgodność systemu klasy CMMS z wymaganiami GAMP5/GMP.

Arkadiusz Bąbiak, konsultant wdrożeniowy EAM/CMMS Agility, CPU ZETO w Jeleniej Górze: Adaptacja EAM/CMMS do aktualnych wymagań

Systemy informatyczne od co najmniej kilkunastu lat wspierają działanie przedsiębiorstw w zakresie zarządzania majątkiem trwałym. Biorąc pod uwagę rosnącą świadomość użytkowników co do konieczności właściwego nadzoru nad majątkiem trwałym oraz coraz bardziej zinformatyzowane urządzenia biorące udział w produkcji, istnieje potrzeba adaptacji EAM/CMMS do aktualnych wymagań.

Konsultanci CPU ZETO w Jeleniej Górze coraz częściej są pytani o możliwość integrowania systemu z innymi w przedsiębiorstwie, jak SAP czy zarządzanie magazynami wysokiego składowania. Coraz częściej występuje potrzeba automatyzacji procesów choćby w zakresie pobierania ze sterowników urządzeń danych o licznikach przebiegu czy awariach.

Trendem, który zagościł na dobre w EAM/CMMS Agility jest dostarczanie danych w czasie rzeczywistym za pomocą interaktywnych Kluczowych Wskaźników Efektywności (KPI’s).

Obserwuje się ponadto rozszerzenie zakresu informacji dostarczanych do EAM/CMMS poprzez wprowadzenie działów odpowiedzialnych nie tylko za UR. System sprawdza się wszędzie tam, gdzie istnieje potrzeba dokonywania zgłoszeń lub monitorowania stanu urządzeń. Powszechne staje się użytkowanie systemu w szpitalach, firmach transportowych i hotelach.

Autor: Elżbieta Jaworska, MSI Polska