Przyszłość logistyki: rozwiązania mobilne
Raport MSI Polska został oparty na danych pochodzących z ankiet wysłanych do producentów lub dostawców rozwiązań IT dla obszaru logistyki, obecnych na polskim rynku. Oczywiście, nie jest to pełny obraz rynku. Raport pokazuje jedynie rynkową ofertę, a nie stopień jej wykorzystania. Ankiety wypełnili przedstawiciele 24 firm, co dało w sumie 55 pozycji w naszych tabelach, zawierających informacje o systemach IT dla obszaru logistyki.
Zgodnie z definicją logistyka jest terminem opisującym proces planowania, realizowania i kontrolowania sprawnego i efektywnego ekonomicznie przepływu surowców, materiałów, wyrobów gotowych oraz odpowiedniej informacji z punktu pochodzenia do punktu konsumpcji w celu zaspokojenia wymagań klienta.
Uproszczoną definicję terminu logistyka przedstawia reguła 7R (ang.), w Polsce przetłumaczona na 7W – right product (właściwy produkt), right quantity (właściwa ilość), right condition (właściwy stan), right place (właściwe miejsce), right time (właściwy czas), right customer (właściwy klient), right price (właściwa cena). Działania logistyczne najczęściej obejmują: obsługę klienta, prognozowanie popytu, realizowanie zamówień, przepływ informacji, kontrolę zapasów, procesy zaopatrzeniowe, pakowanie, obsługę zwrotów, gospodarowanie odpadami, transport i składowanie – źródło: Wikipedia.
Przygotowując założenia raportu IT dla logistyki, planowaliśmy skupienie się na rozwiązaniach dla szeroko pojętego obszaru logistyki w przedsiębiorstwach produkcyjnych, czyli na technikach oraz metodach stosowanych przez firmy produkcyjne w procesie uelastyczniania swoich łańcuchów dostaw. Zebrane przez nas informacje dotyczą jednak w głównej mierze IT stosowanego w branży logistycznej, transportowej i spedycyjnej, obejmującego łańcuch dostaw. Rozwiązania te mogą być bowiem wykorzystywane również w działach zaopatrzenia oraz zajmujących się sprzedażą produktów. A także w handlu.
Prezentujemy więc przegląd dostępnych na rynku rozwiązań IT wspierających pracę firm logistycznych oraz wykorzystujących logistykę w swojej działalności. Mamy nadzieję, że czytelnicy reprezentujący branżę produkcyjną również znajdą w naszym raporcie interesujące dla siebie rozwiązania.
Kondycja branży IT
Wbrew światowemu kryzysowi gospodarczemu rynek IT w Polsce rośnie bez umiaru – to wniosek z opublikowanego w listopadzie 2011 r. raportu biura badawczo-analitycznego DiS.
W I półroczu 2011 r. polski rynek IT rozwijał się w tempie ponad 10% (dynamika złotówkowa w cenach bieżących). Na plusie znalazły się wszystkie badane rynki branżowe oraz technologiczne. Niewątpliwym rekordzistą, a jednocześnie bohaterem stabilnego wzrostu okazał się rynek MŚP. Szybko rozwijał się też rynek gier, Internetu i mediów, sektora publicznego oraz np. informatyki dla handlu.
IT w sektorze TSL
– Dobry system IT przeznaczony dla branży logistycznej powinien umożliwiać obsługę wszystkich procesów logistycznych wewnętrznych i zewnętrznych, zapewniać pełną identyfikację towarów, wspierać zarządzanie transportem, usprawniać i automatyzować współpracę z dostawcami i odbiorcami oraz umożliwiać wykonywanie wszechstronnych analiz – uważa Marek Zychewicz, dyrektor Działu Produkcji Systemów Asseco Softlab ERP, Asseco Business Solutions SA. – Powinien również być wyposażony w szerokie możliwości raportowania, m.in. o aktualnych stanach magazynowych, statusach realizacji zleceń, a w przypadku np. przechowywania towarów spożywczych – o upływających terminach przydatności do spożycia. Ponadto ważne jest, aby system mógł być zintegrowany z innymi rozwiązaniami IT użytkowanymi w firmie.
– Obserwując rynek logistyki, dochodzę do wniosku, że branża ta nie docenia w wystarczającym stopniu znaczenia optymalizacji. Czasami niezbyt skomplikowane rozwiązania poprawiające procesy planowania tras, załadunku, rozmieszczenia towaru w magazynach czy zarządzające zapasami mogą przynieść konkretne, wymierne korzyści – twierdzi Marek Dziekański, IT Architect, Consafe Logistics.
Jak wygląda obecnie informatyzacja sektora TSL (transportu – spedycji – logistyki)? Działają w nim „zarówno małe, kilkuosobowe spółki prywatne, jak i gigantyczne przedsiębiorstwa kontrolowane przez skarb państwa. Wszystkie na swój sposób wykorzystują systemy IT. Nie zawsze efektywnie, najczęściej dość oszczędnie, ale w coraz bardziej nieszablonowych obszarach”. Takie są wnioski z wykonanej przez firmę DiS w II połowie 2011 r. analizy informatyzacji branży TSL.
W okresie 2006-2010 najgorszy pod względem wydatków branży TSL na informatykę był rok 2009. Wynikało to z ogólnego zawahania koniunktury gospodarczej i idących w ślad za tym spadków zamówień transportowych, a w rezultacie spadku zatrudnienia w branży. W roku 2010 nieco wzrosła wartość usług wykonywanych przez branżę TSL. Nie znalazło to jednak odzwierciedlenia w wielkości zatrudnienia w 50 największych przedsiębiorstwach sektora TSL, które w latach 2008-2010 bez względu na koniunkturę systematycznie spadało. Według analityków z firmy DiS jedną z przyczyn mógł być wzrost efektywności stosowanych systemów informatycznych.
IT w handlu
PMR Research oraz Dom Mediowy Codemedia przeprowadziły w listopadzie 2010 r. na zlecenie Microsoft Dynamics badanie internetowe (techniką CAWI) wśród prawie 800 firm z sektora produkcji, handlu i usług budowlanych. Co czwarta firma w próbie zajmowała się handlem. Spośród badanych firm z sektora handlu 69% korzysta z informatycznego systemu wspomagania zarządzania (np. ERP, CRM, BI). Najczęściej system tego typu służy badanych firmom do obsługi procesów finansowo-księgowych (78% wskazań) oraz do zarządzania działem sprzedaży (74%). Ponad połowa badanych z grupy korzystających z informatycznego systemu wspomagania zarządzania wskazywała, że służy on do zarządzania zaopatrzeniem i magazynami.
Branża innowacyjna
Jakie z kolei rozwiązania IT wykorzystywane są w obszarze logistyki w branży wytwórczej? Jak wynika z przeprowadzonego przez firmę badawczą IDC („Future Use of Communication Technologies in EMEA”, sierpień 2010 r.) na zlecenie Motoroli sondażu, branża wytwórcza stosuje wiele innowacyjnych technik komunikacyjnych. Sondażem objęto 267 przedsiębiorstw z krajów regionu EMEA: Francji, Niemiec, Włoch, Holandii, Norwegii, Rosji, Arabii Saudyjskiej, RPA, Hiszpanii, Szwecji i Wielkiej Brytanii.
Niemal połowa (45%) wykorzystuje cloud computing lub SaaS (Software as a Service – oprogramowanie jako usługa), a 43% – komunikację zunifikowaną. Sektor ten wykorzystuje też w największym stopniu wideokonferencje wysokiej jakości, takie jak telepresence – ponad połowa respondentów (52%) wskazała taką odpowiedź.
Sektor wytwórczy odnotowuje również wysoki stopień wykorzystania zdalnego dostępu (92%), niemal każdy respondent (97%) używa aplikacji do udostępniania danych, a 47% – techniki sprzedaży terenowej. Większość przedsiębiorstw w regionie EMEA wykorzystuje sieci WLAN (84%), komputery mobilne (81%) oraz technologię VoIP (69%). Ponad połowa ankietowanych firm (52%) korzysta z bezprzewodowego dostępu do Internetu na zewnątrz budynków.
– Oprogramowanie coraz częściej zaczyna pełnić funkcję rozbudowanych platform do zarządzania informacją – integruje dane rejestrowane np. za pomocą czytników kodów kreskowych, skanerów RFID bądź komputerów mobilnych przez personel logistyczny – twierdzi Marek Zychewicz. – Zgromadzone w ten sposób informacje mogą być dostępne z poziomu komputerów obsługiwanych w biurze lub – co szczególnie ważne w dobie rosnącej popularności rozwiązań bezprzewodowych – na terminalach mobilnych, które mogą być używane w ramach lokalnych sieci bezprzewodowych lub sieci komórkowych.
Wykorzystywane w obszarze logistyki oprogramowanie optymalizuje pracę magazynu, zmniejsza koszty użytkowania floty, gwarantuje niezawodność łańcucha dostaw. Automatyzuje przebieg pracy, zarządza eksploatacją i konserwacją pojazdów transportowych, pomaga oszczędzać zużywaną przez nie energię, a nawet identyfikuje pracowników oraz przewożone towary. Koszty wdrożenia takich systemów zwracają się po kilku latach, a w dalszej perspektywie przynoszą wymierne zyski.
Trendy w biznesie: rozwiązania mobilne
– Firmy logistyczne ze względu na specyfikę swojego biznesu przodują pod względem wykorzystania rozwiązań mobilnych – twierdzi Sławomir Ptaszek, konsultant techniczny HP IPG. – W tej branży jak nigdzie indziej liczy się czas, terminowość i skuteczność działania – tym bardziej, im większa niepewność dominuje w otoczeniu biznesowym. Z tych powodów firmy inwestują niemałe środki w systemy informatyczne wspomagające planowanie (ERP), analizy (BI) czy relacje z klientami (CRM), dzięki czemu mogą dodatkowo zoptymalizować procesy biznesowe.
– Jednym z rozwiązań, które mają szanse stać się standardem w branży są komputery mobilne wyposażone w moduł GPS – potwierdza ten trend Tomasz Dzideczek, starszy inżynier wsparcia sprzedaży, Motorola Solutions. – Umożliwiają one dokładne lokalizowanie towarów oraz dynamiczne planowanie i zarządzanie trasami pojazdów floty w czasie rzeczywistym. Pracownicy mobilni – kierowcy lub dostawcy – wyposażeni w komputery mobilne z modułem pozycjonowania otrzymują od dyspozytorów niezbędne dane tras. Ponadto zarządzający flotą widzą położenie wszystkich pojazdów, zyskują więc informacje zapewniające precyzyjne i dynamiczne określanie lub modyfikowanie trasy.
Potęgę mobilności podkreślają również analitycy rynku. Większość ekspertów oczekuje, że coraz większą popularnością będą cieszyły się technologie, które zapewniają unikatową komunikację między centralą firmy a produktami na dowolnym etapie łańcucha dostaw. Niektórzy przewidują np. upowszechnienie się etykiet RFID (Radio Frequency IDentification), które umożliwiają precyzyjne śledzenie unikatowych cech (takich jak numer seryjny) poszczególnych opakowań.
W dodatku nowa generacja pracowników przywiązuje dużą wagę do możliwości pracy zdalnej za pomocą wybranych przez siebie urządzeń – świadczą o tym wnioski zawarte w drugim rozdziale publikacji „2011 Cisco Connected World Technology Report” (listopad 2011 r.). Preferencje te odzwierciedlają zależności pomiędzy Internetem, kulturą pracy i konkurencyjnością firm. Tradycyjne metody zdobywania i utrzymywania młodych pracowników tracą na znaczeniu, w miarę jak coraz większą część kadry pracowniczej stanowi pokolenie „milenijne”.
Badanie zostało przeprowadzone wśród przeszło 2800 studentów i młodych pracowników w 14 krajach na zlecenie firmy Cisco przez agencję InsightExpress, firmę z USA zajmującą się badaniami rynkowymi. Firma Cisco zleciła badanie w celu zdobycia wiedzy na temat współczesnych wyzwań dla firm starających się zaspokajać aktualne i przyszłe potrzeby swoich pracowników w obliczu coraz większej mobilności personelu, rosnącego poziomu zagrożeń i technologii mogących udostępniać aplikacje i informacje w bardziej nieograniczony sposób – od zwirtualizowanych centrów przetwarzania danych i środowiska typu „cloud” po tradycyjne sieci przewodowe i bezprzewodowe.
Potrzeby branży
– Obserwujemy zwiększające się zapotrzebowanie na systemy klasy WMS, równocześnie prowadzimy coraz więcej projektów związanych z rozliczeniem produkcji z wykorzystaniem kodowania GS1 lub RFID – mówi Lukas Greguska, dyrektor konsultingu, DataConsult. – Jest to naturalny kierunek rozwoju przedsiębiorstw. Bez systemu WMS, a w przypadku produkcji dodatkowo bez systemu MES, nie ma możliwości dalszego rozwoju w kierunku automatyzacji.
WMS (Warehouse Management System) to systemy do zarządzania ruchem produktów w magazynach, czyli do koordynowania wszelkich prac magazynowych. Mają duże znaczenie przede wszystkim dla operatorów (usługodawców) logistycznych, obsługujących w swoich magazynach i terminalach codziennie dużą liczbę zróżnicowanych przesyłek, pochodzących od wielu nadawców i kierowanych do wielu odbiorców.
Istotną funkcją systemu WMS dla usługodawców logistycznych jest możliwość planowania wysyłek z magazynu w taki sposób, aby zoptymalizować wykorzystanie posiadanych zasobów, a także skrócić czas magazynowania i obniżyć koszty „zamrożenia” kapitału obrotowego – zgodnie z filozofią Just in Time. Oznacza to, że WMS można odpowiednio zintegrować z innymi systemami wykorzystywanymi przez przedsiębiorstwa w sferze logistyki.
Optymalizacja procesów
W branży logistycznej szczególnie ważne są działania zmierzające do zapewnienia równowagi między ekonomiczną rentownością przedsiębiorstwa a jego otoczeniem. Zasady społecznej odpowiedzialności biznesu (CSR – Corporate Social Responsibility) uwzględniają filozofię zrównoważonego rozwoju poprzez ograniczenie emisji dwutlenku węgla oraz zmniejszenie zużycia energii elektrycznej. W przypadku zarządzania magazynem istotne jest także zmniejszenie uciążliwości procesów logistycznych dla otoczenia i pracowników, co w praktyce oznacza redukcję hałasu, zmniejszenie ilości produkowanych odpadów i inwestowanie w bezpieczeństwo pracy. Wiele tych zagadnień regulują przepisy prawne (m.in. rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki Społecznej dot. Bezpieczeństwa i Higieny Pracy przy ręcznych pracach transportowych z 22 kwietnia 2009 r.), ale zasady CSR z definicji są dobrowolne.
Niwelowanie negatywnego wpływu logistyki na środowisko osiąga się dzięki umiejętnemu zarządzaniu i optymalizacji procesów magazynowania, a także poprzez odpowiedni dobór floty: począwszy od zastosowanego napędu po rozwiązania IT.
– Należy mieć świadomość, że nakłady poniesione na rozwiązania IT, które są dostosowane do potrzeb organizacji, zwrócą się w ciągu kilku lat, w dłuższej perspektywie generując wymierne zyski. Takie działania – jak choćby automatyzacja procesów logistycznych, nowe metody automatycznej identyfikacji towarów czy wprowadzenie software’u do zarządzania pracą floty – przyczyniają się do oszczędności czasu pracy operatorów, redukcji popełnianych błędów oraz mniejszego zużycia energii – uważa Szymon Smal, regionalny dyrektor handlowy, STILL Polska. – Przyszłością rozwiązań IT dla logistyki jest umożliwienie zdalnej kontroli nad zachodzącymi w magazynie procesami, zwłaszcza przez wyszukiwarkę internetową. Kluczowe jest także dostosowanie technologii do potrzeb mniejszych firm, zapewnienie możliwości elastycznego dopasowania systemu do konkretnego przedsiębiorstwa.
Eksperci w swoich opiniach są zgodni – bez IT nie da się zarządzać nowoczesnym magazynem i łańcuchem dostaw. Dlatego oferta rozwiązań IT dla obszaru logistyki jest naprawdę bogata. Przedsiębiorstwa mają w czym wybierać, a nasz raport może im służyć pomocą.
Autor: Elżbieta Jaworska