GIS w praktyce

GIS – to system informacji geograficznej, bez którego nie może się dziś obejść właściwie żadna dziedzina gospodarki

Pod ogólną nazwą GIS (Geographic Information System) kryje się wiele rozwiązań, z których główne to zestawy informacji o zasobach przestrzennych (mapy cyfrowe, bazy danych) oraz programy do obróbki tych danych i raportowania, czyli wspomagające podejmowanie decyzji.

Wszelkie aspekty GIS zostały omówione na konferencji zorganizowanej przez Software Konferencje w Warszawie w kwietniu 2006 r., w której wzięło udział kilkaset osób. Patronat honorowy nad konferencją sprawowali główny geodeta kraju – Jerzy Albin, Krajowa Izba Urbanistów oraz Polskie Towarzystwo Informacji Przestrzennej. Brali w niej także udział geodeta województwa mazowieckiego, przedstawiciele Instytutu Systemów Przestrzennych i Katastralnych oraz firmy specjalizujące się w problematyce GIS – Acxiom, Fast Informatyka, Imagis, Ispik, Rector, Techmex, Tele Atlas. Jednym z patronów medialnych konferencji była redakcja miesięcznika MSI Polska.

Sponsorem głównym konferencji była firma Tele Atlas – światowy dostawca map cyfrowych i dynamicznych danych lokalizacyjnych dla różnych systemów nawigacyjnych, serwisów lokalizacyjnych i systemów geoinformacyjnych. Na polskim rynku spółka zaistniała pod koniec 2005 r., włączając do Grupy Tele Atlas rodzimą firmę PPWK Geoinvent.

Jej przedstawiciele zaprezentowali „Trendy i technologie w kartografii cyfrowej” oraz „Kierunki rozwoju rynku map cyfrowych”, a także własne usługi dla drogownictwa oraz rozwiązania wykorzystywane w planowaniu przestrzennym.

Na czym to polega

Zazwyczaj zarówno mapy cyfrowe, jak i dane o obiektach tworzone są z wykorzystaniem map topograficznych w skali 1:10 000 lub map wielkoskalowych (1:5000 i w większej skali). Ponieważ jednak zmiany w terenie następują dość szybko, a mapy topograficzne nie są błyskawicznie aktualizowane, coraz powszechniej w rozwiązaniach GIS stosowane są systemy map i orientacji satelitarnej (GPS). Umożliwiają one z dużą dokładnością, nawet do kilkunastu centymetrów, działania związane z planowaniem przestrzennym, katastrem, w projektach infrastruktury, rolnictwie, leśnictwie, ochronie środowiska. GIS wykorzystywane są także we wszelkich działaniach związanych z obronnością, telekomunikacją i energetyką.

Według specjalistów ponad 80% decyzji podejmowanych przez zarządy przedsiębiorstw i administrację opiera się na danych przestrzennych, udostępnianych w różnych formach przez instytucje zarówno państwowe (geodetów wszystkich szczebli administracji), jak i liczne firmy współpracujące z administracją terenową i samorządami.

Niestety, barierą w szerokim wprowadzaniu systemów GIS ciągle pozostają ceny udostępniania map cyfrowych oraz baz danych o różnych obiektach. Dla jednostek samorządów terytorialnych wydatek rzędu kilkunastu, a nawet kilkuset tysięcy złotych za dostęp do danych przestrzennych stanowi nader skuteczną barierę we wprowadzaniu rozwiązań GIS.

Zastosowania GIS

Informacje przestrzenne to nie tylko mapy topograficzne, ale także ściśle powiązany z nimi zbiór danych o obiektach oraz uwarunkowaniach społecznych. Tworzą go nie tylko dane geograficzne i o infrastrukturze technicznej, ale także dotyczące poziomu rozwoju społeczno- gospodarczego, kierunków rozwoju danego regionu, dziedzictwa kulturowego itp. Najważniejszym zastosowaniem systemów GIS jest oczywiście planowanie przestrzenne, zarówno w formie kierunków zagospodarowania powierzchni, jak i planowania rozwoju społecznego.

Kolejnym bardzo ważnym zastosowaniem tych systemów jest zarządzanie infrastrukturą transportową, telekomunikacyjną, przesyłem energii, gospodarką rolną i leśną, planowaniem gospodarki odpadami. Z tymi problemami ściśle związana jest ewidencja gruntów i podział katastralny. W sytuacjach kryzysowych lub zagrożeń dla środowiska naturalnego zasadnicze znaczenie ma nie tylko kartografia tematyczna, ale także analiza monitoringu i sygnalizowanych zagrożeń zarówno powodowanych  przez działalność człowieka, jak i wynikających z przyczyn naturalnych (np. powodzi). Systemy GIS są także przydatne w poszukiwaniach geologicznych, pracach archeologicznych itp.

Mapy cyfrowe, które są podstawą systemów GIS, obrazują nie tylko układ topograficzny na płaszczyźnie, ale także ukształtowanie pionowe terenu. Stopniowo odchodzi się od przedstawień warstwicowych, coraz popularniejsze stają się cyfrowe modele terenu, odzwierciedlające mapowaną przestrzeń w sposób ciągły.

W Polsce dostępny jest zestaw danych o wysokości terenu (wraz z pokryciem), który powstał automatycznie w wyniku interferometrii radarowej podczas misji SRTM wahadłowca Endeavour. Dokładność tego modelu dwukrotnie przekroczyła pierwotne założenia konstruktorów. Model jest jednym z lepszych zestawów danych topograficznych, jako jednolity i ciągły dla dużych obszarów. Szacowany błąd wysokości na terenie Eurazji (z prawdopodobieństwem 90%) jest mniejszy niż 6,2 m. Można uzyskać rozdzielczość oryginalną 60×90 m i interpolować ją w dół, np. do 25×25 m.

Jak widać z przykładów zastosowań, systemy GIS są bardzo przydatne we wszystkich dziedzinach gospodarki. Jednocześnie jednak ze względu na dużą liczbę możliwych zadań i spore oczekiwania, szczególnie ze strony administracji i samorządów gminnych oraz powiatowych, a także bardzo wysokie ceny – rozwój systemów informacji geograficznej postępuje zdecydowanie zbyt wolno. Taka była dość zgodna opinia uczestników konferencji GIS GigaCon.

Autor: Marek Młynarski, MSI Polska