Cloud computing podbija rynek. Oferowanie rozwiązań IT w tym modelu staje się coraz bardziej popularne. Praktycznie nie ma dostawcy IT, który nie deklaruje takiej usługi. Według analityków wartość rynku cloud computing będzie się zwiększała średnio o 27% rocznie. Czy sektor produkcji włączy się w ten trend?
Firma IDC w badaniu „Worldwide Saas and Cloud Software 2012–2016” podała, że globalny rynek oprogramowania środowisk chmurowych osiągnął niemal 23 mld USD przychodu w roku 2011 i wzrośnie do 67 mld USD w 2016 r. Czy te prognozy przystają do naszych realiów? Jak szybko model cloud computing rozwinie się w Polsce? Jakie korzyści biznesowe zapewnia ten model dystrybucji oprogramowania?
Zacznijmy od podstaw
Sama idea cloud computing nie jest niczym nowym. Już w latach 90. XX w. wprowadzono usługę wynajmowania (dzierżawy) aplikacji ASP (Application Service Provider), później świat podbijały różnego rodzaju usługi outsourcingu, w tym SaaS (Software as a Service)… Żaden termin nie zdobył jednak takiej popularności jak cloud computing.
Z definicji cloud computing (przetwarzanie w chmurze, żargonowo – chmura obliczeniowa) to model oparty na korzystaniu z usług dostarczonych przez wewnętrzny dział lub zewnętrzną firmę. Użytkownik korzysta z funkcji oprogramowania i niezbędnej infrastruktury. Nie musi kupować licencji, nie musi instalować oprogramowania, ani zajmować się jego administracją. Płaci za użytkowanie określonej usługi (funkcji), np. za możliwość korzystania z arkusza kalkulacyjnego.
Zasada działania cloud computing polega na przeniesieniu ciężaru świadczenia usług IT (przetwarzania danych, dostarczania oprogramowania lub mocy obliczeniowej) na serwer i umożliwienie stałego dostępu przez komputery klienckie. Dostawca usługi dba o bezpieczeństwo przetwarzanych danych, a szybkość obsługi procesów wynika z mocy obliczeniowej serwera. Wystarczy zalogować się z jakiegokolwiek komputera z dostępem do Internetu, by korzystać z chmury obliczeniowej.
Rozróżniane są trzy rodzaje chmury:
- prywatne (ulokowane wewnątrz firmy, z autonomicznym dostawcą usługi),
- publiczne (z zewnętrznym, ogólnie dostępnym dostawcą, np. Amazon.com, Google, Microsoft),
- hybrydowe, będące połączeniem chmury prywatnej i publicznej.
W celu szybkiego wdrożenia modelu cloud computing w krajach UE Komisja Europejska w 2012 r. zaproponowała m.in. przyjęcie nowych ram prawnych dla ochrony danych oraz opracowanie jednolitych standardów regulujących ich przetwarzanie, co powinno zwiększyć bezpieczeństwo świadczenia usług cloud computing.
Korzyści dla firm
Z badania przeprowadzonego na zlecenie Komisji Europejskiej przez IDC w 2011 r. wśród firm, które korzystają z chmury obliczeniowej wynika, że oszczędności z tym związane wyniosły średnio 10–20% kosztów IT. W przypadku 36% przebadanych przedsiębiorstw korzystanie z chmury obliczeniowej wygenerowało oszczędności w wysokości 20% wydatków na IT lub wyższej.
Jakie są zalety korzystania z modelu cloud computing? Dostawcy tego typu usług eksponują:
- optymalizację kosztów wdrożenia,
- krótki czas wdrożenia,
- szybki dostęp do informacji,
- dostęp do danych z każdego miejsca,
- możliwość pracy zdalnej,
- zagwarantowanie bezpieczeństwa krytycznych danych,
- łatwość w użyciu,
- brak kłopotów z utrzymaniem infrastruktury,
- wysoki poziom obsługi,
- szybsze uaktualnienia po niskich lub zerowych kosztach,
- niższe koszty operacyjne,
- możliwość pracy grupowej, nawet w ramach dużych zespołów.
Istota współpracy w chmurze polega na wykorzystaniu technologii cloud computing do współdzielenia zasobów i pracy grupowej na plikach, co jest szczególnie ważne w działach projektowych przedsiębiorstw produkcyjnych. Użytkownicy wysyłają dokumenty do chmury, skąd mogą one być pobierane lub edytowane przez innych, co w konsekwencji zapewnia współpracę zespołów, która dotychczas mogła się odbywać jedynie w obrębie zakładu. Dzięki chmurze użytkownicy nie muszą być w tym samym miejscu czy nawet w tym samym kraju, aby skutecznie współpracować. W dzisiejszym zglobalizowanym społeczeństwie posiadanie warunków do skutecznej pracy grupowej jest głównym celem każdego przedsiębiorstwa. A współczesne rozwiązania zapewniają korzystanie z nowych, bezpiecznych protokołów komunikacyjnych oraz możliwość szyfrowania informacji.
Praca zdalna, rozproszona, międzynarodowa – to standardy w dzisiejszym biznesie. Ze względu na rosnącą liczbę pracowników mobilnych przedsiębiorstwa coraz częściej poszukują ulepszeń swoich rozwiązań komunikacyjnych. A chmura nie jest już jedynie wirtualnym dyskiem twardym. Zmieniające się potrzeby użytkowników wymusiły zmiany w usługach archiwizacji i backupu danych, nadając im kształt platform do udostępniania zasobów w Internecie, synchronizacji danych i pracy grupowej na dokumentach.
Wymienione przykłady to – według dostawców cloud computing – jedynie wierzchołek góry korzyści, jakie można osiągnąć, stosując usługi do współpracy w chmurze.
Obawy przed chmurą
Cloud computing to obecnie jeden z najważniejszych trendów wyznaczających kierunek rozwoju branży IT. Mimo to chmura nadal często budzi obawy wśród potencjalnych użytkowników. Barierą jest wiele zagadnień technicznych, prawnych oraz biznesowych, związanych m.in. z bezpieczeństwem, ochroną danych osobowych i warunkami stosowania rozwiązań w chmurze.
Jakie obawy mają klienci z sektora przemysłowego? Z opublikowanego pod koniec 2011 r. raportu IDC „Cloud Adoption in Manufacturing, 2011” wynika, że ponad 20% firm z sektora produkcji korzysta z chmury, a ponad 44% planuje przejście na ten model. Czy jednak cloud computing jest rozwiązaniem uniwersalnym? Najważniejsze dane produkcyjne, stanowiące „tajemnice” przedsiębiorstwa (receptury, wypracowane przez lata najlepsze praktyki działania) muszą pozostać pod jego bezpośrednią kontrolą. Do tego dochodzi problem przestarzałej infrastruktury.
W raporcie MSI Polska „IT dla produkcji” z 2012 eksperci pytani: co jest największą barierą w stosowaniu modelu cloud computing w Polsce? – odpowiadali niemal jednym głosem, że największym problemem zarówno w Polsce, jak i za granicą jest bezpieczeństwo danych i ochrona własności intelektualnej przedsiębiorstwa.
Według nich istnieją dwie główne bariery w stosowaniu modelu cloud computing: techniczna, polegająca na zbyt małej niezawodności i przepustowości łączy internetowych w zakładach produkcyjnych (zwłaszcza zlokalizowanych poza dużymi miastami) oraz mentalna, wynikająca z braku zaufania do dostawców usług – czy przechowywane poza firmą ważne dane przedsiębiorstwa będą bezpieczne i niedostępne dla osób niepowołanych. Dużą barierą jest również przestarzały sprzęt oraz oprogramowanie kontrolujące produkcję, jakim dysponują polskie zakłady (lub w ogóle jego brak).
Model cloud może się jednak przyjąć w obszarze produkcji ze względu na możliwość dostarczania w czasie rzeczywistym informacji o kosztach, jakości i przebiegu procesów produkcyjnych. Podstawowymi wymaganiami stawianymi systemom IT na produkcji są stała i bieżąca dostępność (w czasie rzeczywistym) oraz możliwość integracji z urządzeniami i maszynami produkcyjnymi oraz innymi systemami automatyki. Integracja taka wymaga szybkich i niezawodnych interfejsów, co może zapewnić jedynie dedykowany sprzęt komputerowy zainstalowany w zakładzie produkcyjnym.
Niektórzy eksperci wyrażali wątpliwości, że w modelu cloud computing nie do końca rozwiązano kwestię zabezpieczenia prawa własności i bezpieczeństwa dostępu do przechowywanych danych. W przypadku tak istotnych danych produkcyjnych, jak receptury, które stanowią podstawowe know-how każdego producenta, przekonanie decydentów w zakładach produkcyjnych do przechowywania ważnych danych poza firmą „gdzieś na świecie, na serwerach zlokalizowanych nie wiadomo gdzie” wydaje się zadaniem karkołomnym.
Trendy w chmurze
Firma NetIQ podała w maju 2013 r. wyniki zrealizowanych przez IDG Connect badań poświęconych bezpieczeństwu danych w chmurze. Okazuje się, że chociaż rośnie zaufanie przedsiębiorstw do poziomu bezpieczeństwa usług w chmurze oferowanych przez zewnętrznych dostawców, to nadal sen z powiek spędzają kwestie bezpieczeństwa danych – zwłaszcza w kontekście użytkowników końcowych, a także obawy o zachowanie zgodności z przepisami. 51% ankietowanych menedżerów IT uważa, że stosowanie rozwiązań w chmurze zasadniczo zwiększa bezpieczeństwo danych. Ale według prawie 70% respondentów korzystanie z konsumenckich usług w chmurze stanowi zagrożenie dla poufnych danych w ich firmie. Ponadto 45% menedżerów IT nie jest w pełni przekonanych o stosowaniu przez dostawców usług w chmurze odpowiednich procedur bezpieczeństwa w celu spełnienia ich wymagań związanych z ochroną danych. Wnioski z badania pokazują na przemian obawy oraz wzrost zaufania do bezpieczeństwa usług w chmurze.
Rozwój technik IT wraz z realnym obniżeniem kosztów korzystania z nich będzie mocnym argumentem wspierającym rynek cloud computing. Chmura – jako model użytkowania rozwiązań IT – może być bowiem szansą na usprawnienie poszczególnych obszarów biznesowych. Nie wszystkie procesy firmy będą chciały przenosić do chmury i na pewno nie będzie to działanie masowe.
Można jednak wyróżnić takie obszary biznesowe, gdzie ma to sens i może przynieść wymierne korzyści. Warto wdrażać aplikacje w modelu cloud computing do obsługi obszarów, które funkcjonują obok kluczowych działań, np. windykacja należności, lub takich, które muszą być zdalnie modyfikowane, np. zarządzanie relacjami klienckimi (CRM).
Na razie trudno się dziwić, że przedsiębiorstwa produkcyjne podchodzą z rezerwą zarówno do technik mobilnych (wyprowadzanie danych poza firmę), jak i do modelu cloud computing (przetwarzanie danych poza firmą).Wcześniej czy później jednak każdy będzie musiał podjąć ten temat. I nie ze względu na modę czy konkurencyjność na rynku. Argumentem decydującym są bowiem zawsze koszty.
Usługi cloud computing
- Kolokacja – użyczenie miejsca w serwerowni
- IaaS (Infrastructure as a Service – infrastruktura jako usługa) – dostarczanie infrastruktury IT, czyli sprzętu, oprogramowania oraz serwisowanie. Klient np. wykupuje konkretną liczbę serwerów, przestrzeni dyskowej lub określony zasób pamięci i mocy obliczeniowej (instalacja u klienta – chmura prywatna, u usługodawcy – publiczna)
- PaaS (Platform as a Service – platforma jako usługa) – sprzedaż gotowego, często dostosowanego do potrzeb użytkownika kompletu aplikacji (nie wiąże się z koniecznością zakupu sprzętu ani instalacji oprogramowania)
- SaaS (Software as a Service – oprogramowanie jako usługa) – klient korzysta z konkretnych, funkcjonalnych narzędzi działających na serwerze dostawcy, nie musi kupować licencji, płaci jedynie za ich użycie, a dostęp do nich ma na żądanie
- CaaS (Communications as a Service – komunikacja jako usługa) – usługodawca zapewnia platformę telekomunikacyjną
Autor: Elżbieta Jaworska, MSI Polska